Leukemie - Algemeen

In het bloed zitten verschillende types cellen:

De rode bloedcellen (erytrocyten)
Deze vervoeren de zuurstof van de longen naar de verschillende weefsels en organen. 

De witte bloedcellen (leukocyten)
Hun taak is het opsporen en uitschakelen van ziekteverwekkers zoals bacteriën en virussen die het lichaam zijn binnengedrongen. Ze beschermen ons dus tegen verschillende vormen van infecties. Tegelijkertijd verwijderen ze ook dode en beschadigde cellen en helpen ze zo wonden te genezen. De leukocyten worden onderverdeeld in drie 'groepen' van cellen: de granulocyten, de lymfocyten en de monocyten.

De bloedplaatjes (trombocyten)
Bloedplaatjes spelen een rol in de bloedstolling, zodat het bloedverlies na een beschadiging van een bloedvat (verwonding, interne bloeding) beperkt blijft. 

Elk van die verschillende types van bloedcellen is van kapitaal belang.

Het beenmerg

De vorming van bloedcellen gebeurt voornamelijk in het beenmerg. Het is een sponsachtig weefsel dat in de zogeheten mergholte van onze beenderen zit. In het beenmerg zitten de stamcellen waaruit de verschillende types van bloedcellen ontstaan. Na een rijpingsproces worden die bloedcellen vrijgelaten in de bloedsomloop.

Er bestaan twee types van beenmerg:

Actief beenmerg
Dit merg is wordt ook “rood merg” genoemd, en maakt de bovengenoemde cellen van het bloed aan.

Reservebeenmerg
Dit merg wordt ook “gele merg” genoemd, en is rijk aan vetcellen, het produceert geen bloedcellen, maar kan wel geactiveerd worden tot rood merg..

Bij kinderen biedt het skelet minder ruimte voor het beenmerg dan bij volwassenen. De hele beschikbare mergruimte wordt dan ook ingenomen door het beenmerg dat heel intensief bloedcellen aanmaakt.

Bij volwassenen is de hele beschikbare mergruimte niet noodzakelijk voor de vorming van bloedcellen. Het actieve beenmerg zit voornamelijk in het bekken, de wervels, de ribben, het borstbeen en de schedel.

Leukemie in cijfers

In de infografiek hieronder zijn de cijfers van het Belgisch kankerregister gebruikt. Wij vatten die cijfers voor u samen en geven ze grafisch weer. Zo kunt u makkelijk zien hoe vaak deze kanker per jaar optreedt, welke leeftijden het meest getroffen worden, en hoeveel mensen eraan overlijden.

De gemiddelde leeftijd van de patiënt verschilt naargelang het type van leukemie:

• acute lymfatische leukemie: voornamelijk bij kinderen en jongvolwassenen
• acute myeloïde leukemie: voornamelijk bij volwassenen en zelden bij kinderen 
• chronische lymfatische leukemie: vooral bij oude personen
• chronische myeloïde leukemie: vooral bij patiënten van gemiddelde leeftijd

Classificatie van de leukemieën

In grote lijnen kunnen we leukemie definiëren volgens twee karakteristieken: het stadium van uitrijping (acuut of chronisch) en het type van abnormale witte bloedlichaampjes (lymfatisch of myeloïde). Er bestaan dus vier verschillende types van leukemie.

Stadium van uitrijping: Acute of chronische leukemie

Bij acute leukemie rijpen de voorlopercellen niet uit tot volwassen cellen. Als gevolg daarvan ontstaat een tekort van de normale volwassen cellen. Daardoor zijn er vooral bij acute leukemie problemen met infecties bestrijden (waar dat bij chronische leukemie lange tijd wel nog redelijk goed lukt). Zonder behandeling zijn acute leukemieën snel fataal.

Bij chronische leukemie worden de voorlopercellen wel gedeeltelijk volwassen, hoewel ze niet helemaal normaal werken (en dus minder goed infecties bestrijden). Chronische leukemieën kunnen jarenlang sluimerend aanwezig zijn.

Het onderscheid maken tussen acute en chronische leukemie gebeurt mbv op onderzoeken van het beenmerg en het bloed. Dat onderscheid is belangrijk voor de keuze van de behandeling. 

Type cellen: myeloïde of lymfatische cellen

• Myeloïde leukemie komt voort uit myeloïde cellen;
• Lymfatische leukemie komt voort uit lymfatische cellen.

Myeloide cellen zijn de cellen die zich ontwikkelen tot granulocyten, monocyten, rode bloedcellen (dus alle witte bloedcellen behalve de lymfocyten) en bloedplaatjes.

Lymfatische cellen zijn de voorlopers van de lymfocyten. Het verschil tussen lymfatische leukemieën en lymfomen is de plaats waar de kanker zich ontwikkelt. Bij lymfatische leukemie is dat in het beenmerg, bij een lymfoom is dat in de lymfeklieren. 

4 types leukemie

Afhankelijk van het type van cellen en de snelheid waarmee de ziekte zich ontwikkelt, onderscheiden we dus 4 grote vormen van leukemie:

• acute lymfatische leukemie
• acute myeloïde leukemie
• chronische lymfatische leukemie
• chronische myeloïde leukemie

Hoe vaak komt leukemie bij kinderen voor?

Hoewel het om een relatief zeldzame aandoening gaat, is leukemie de meest voorkomende vorm van kanker bij kinderen. 

Elk jaar tekent men in België een zestigtal nieuwe gevallen op bij kinderen jonger dan 15 jaar.

• In 80 % van de gevallen gaat het om acute lymfatische leukemie (ALL)
• In 15 tot 20 % van de gevallen gaat het om acute myeloide leukemie (AML) 
• In 4 tot 5 % van de gevallen gaat het om chronische leukemie.

Chronische leukemie is dus de meest zeldzame vorm bji kinderen. Het gaat dan uitsluitend om myeloïde leukemie (CML).

We zullen het bij kinderen verder alleen hebben over acute lymfatische leukemie (ALL), ook acute lymfoblastische leukemie genoemd.