Bloedafname

Wat is bloed?

We hebben ongeveer vijf liter bloed in ons lichaam. Bloed bestaat uit vier elementen:

•  De rode bloedcellen (of erytrocyten) zijn onder meer verantwoordelijk voor het transport van zuurstof tussen de longen en de andere weefsels in ons lichaam. Ze doen dat door de zuurstof te binden aan een eiwit, de hemoglobine.
• De witte bloedcellen (of leukocyten) beschermen ons lichaam tegen lichaamsvreemde stoffen (virussen, microben, enz.) en infecties. Het zijn de kleine soldaatjes van ons immuunsysteem.
• De bloedplaatjes (of trombocyten) helpen wonden te genezen.
•  Het plasma is het vloeibare gedeelte van het bloed en is goed voor meer dan de helft van het totale bloedvolume.

Waar dient een bloedafname voor?

Bij kanker is het afnemen van bloed en het onderzoek ervan in drie gevallen nuttig:

• Stellen van de diagnose van bepaalde kankers. Bij sommige vormen van kanker zijn er tumormerkers in het bloed aanwezig, waardoor de kanker kan worden opgespoord. Maar een bloedafname is natuurlijk ook heel nuttig bij alle vormen van          bloedkanker (leukemie en lymfomen). Bij leukemie bijvoorbeeld geeft het bloedonderzoek een abnormale stijging van het aantal witte bloedlichaampjes weer, maar ook een daling van het aantal rode bloedcellen en bloedplaatjes. 
• Controle van kanker. Het onderzoek laat zien of het lichaam reageert op een behandeling. Als de therapie bijvoorbeeld aanslaat, zal er een daling zijn van het aantal tumormerkers.
• Opsporen van en bijsturen van de bijwerkingen van een kankerbehandeling. Die bijwerkingen zijn onder meer bloedarmoede, infecties, bloedingen, tekorten aan bepaalde voedingsstoffen enz. 

Hoe verloopt een bloedafname?

Eerst ontsmet de verpleegkundige de plaats waar hij bloed zal afnemen en bindt hij je biceps (je bovenarm) af met een knevelverband. Dat verband moet de bloedstroom tijdelijk vertragen. Dan prikt hij in een ader aan de binnenkant van je elleboog. Hij maakt het verband los terwijl het bloed in een buisje stroomt. Om niet te vaak te moeten prikken, worden soms meerdere buisjes bloed op diezelfde plek en dus met dezelfde naald afgenomen. Aan het eind haalt de verpleegkundige de naald weg en plakt hij een kleine pleister op de wonde.

Bijzondere voorzorgen

Om sommige uitslagen niet te vertekenen, gebeurt een bloedafname meestal ’s ochtends op de nuchtere maag. Je mag dan 8 tot 12 uur voor de bloedafname niet meer eten of roken. Sommige mensen zijn wat gevoeliger voor een bloedafname. Neem gerust iets te eten mee, want soms kun je daarna wat duizelig zijn. De uren of dagen na de bloedafname verschijnt er op de geprikte zone soms een blauwe plek (hematoom).

Bloedafname en bijwerkingen

Een bloedafname kan nuttig zijn om de bijwerkingen van sommige behandelingen van kanker vast te stellen en bij te sturen. Chemotherapie bijvoorbeeld kan leiden tot een vermindering van:

• het aantal witte bloedlichaampjes - verhoogd risico op infecties
• het aantal bloedplaatjes - verhoogd risico op bloedingen
• het aantal rode bloedcellen - bloedarmoede

1.    Infecties: het afweersysteem laat het afweten

Na een beenmergtransplantatie of tijdens een chemotherapie daalt het aantal witte bloedcellen gewoonlijk sterk. Het afweersysteem is dan verzwakt. Je lichaam is met andere woorden veel gevoeliger voor microben en het risico op infecties is groter. Wees dus waakzaam en let op alarmsignalen als koorts of pijn. Zo kun je complicaties vermijden.

2.   Bloedingen

Bloedplaatjes hebben als taak het bloed te laten stollen (coaguleren) en wonden te helpen genezen. Als het aantal bloedplaatjes in je lichaam zakt, kun je makkelijker blauwe plekken krijgen (hematomen, bloeduitstortingen) of genezen je wonden minder vlug. Indien nodig zal de arts transfusies van bloedplaatjes voorschrijven. Maar je moet ook zo veel mogelijk proberen te vermijden om je te verwonden.

3.   Bloedarmoede

Vermoeidheid is een van de belangrijkste bijwerkingen van de behandelingen van kanker, maar kan ook het gevolg zijn van bloedarmoede. Dat is een daling van het hemoglobinegehalte in het bloed. Hemoglobine is de kleurstof in de rode bloedcellen die de zuurstof en het koolstofdioxide door je lichaam vervoeren. De daling ervan wordt veroorzaakt door een vermindering van het aantal rode bloedcellen. De normale hemoglobinewaarden verschillen naargelang de leeftijd en het geslacht. Doorgaans is er sprake van bloedarmoede als het hemoglobinegehalte lager is dan 13 g/dl bij mannen en lager dan 12 g/dl bij vrouwen. De symptomen van bloedarmoede zijn vermoeidheid, een bleke kleur en slijmen, ademnood, een snellere pols, duizeligheid enz.
 

©Vivio