Genezen van kanker

Wat bedoelen we hiermee?

Met "genezing" bedoelen we de volledige en definitieve verdwijning van een ziekte. In de oncologie betekent dit dat we na een voldoende lange termijn zonder nieuw herval nagenoeg met zekerheid kunnen stellen dat de kanker definitief uitgeschakeld is.

De realiteit is grillig

Elke patiënt hoopt op genezing.

•  Is dat mogelijk als het om kanker gaat? Jazeker, zonder enige twijfel. 
•  Is genezing mogelijk voor álle kankers? Hier luidt het antwoord veeleer "ja, maar…" Alles hangt af van het soort tumor, van zijn stadium bij zijn ontdekking, en van de individuele reactie op de behandelingen. Genezing wordt echter almaar frequenter een feit.

De "hakbijl" van de 5 jaar…

Momenteel stellen we vast, voor alle kankers samen:

•  Bijna 70 procent van de patiënten is 5 jaar na de ontdekking van deze ziekte nog altijd in leven
•  Aan het einde van de jaren 50 was dat slechts 35 procent ... Er is dus al een enorme weg afgelegd!

De meeste van deze (ex-)patiënten zijn dus genezen, maar geldt dat voor iedereen? De symbolische kaap van 5 jaar is willekeurig en niet altijd geschikt om deze vraag te beantwoorden.

• Bij snelgroeiende kankers treedt een recidief meestal op korte termijn op; het is dan niet nodig om die 5 jaar af te wachten voor men over genezing kan spreken
•  Wat traag groeiende kankers aangaat, is 5 jaar veel te kort…
• Sommige borstkankers bijvoorbeeld, duiken meer dan 20 jaar na de ontdekking van de ziekte uitzonderlijk nog opnieuw op. In dit geval zijn de artsen erg voorzichtig om het woord "genezing" te gebruiken, al komt een zo laattijdige recidief slechts zelden voor.

Deze voorzichtigheid is vanuit wetenschappelijk standpunt wel te begrijpen, maar voedt tegelijk ook een gevoel van angst of onzekerheid. De betrokkenen leven soms tot in het oneindige met de angst voor een recidief (het beruchte zwaard van Damocles), terwijl velen van hen nochtans genezen zijn!

Het omgekeerde geldt echter ook: als de bladzijde te snel wordt omgeslagen, als de patiënt definitief genezen verklaard wordt, kan deze brutaal van zijn wolk vallen bij een recidief. De middenweg zou zijn om "genezing" te beleven als iets dat met de tijd almaar waarschijnlijker wordt …

Toezicht op lange termijn

Genezing is niet tegenstrijdig met toezicht op lange termijn. De controlerapporten laten toe om:

•  na te gaan of zich geen enkel recidief manifesteert
•  de balans op te maken met de ex-patiënt, zijn levenskwaliteit te evalueren of het te hebben over eventuele late nawerkingen van de behandelingen
•  een eventuele nieuwe kanker op te sporen: iemand die genezen is van een kanker, kan later een nieuwe kanker ontwikkelen die verschilt van de eerste…

Het feit dat eenzelfde persoon in de loop van zijn leven meermaals getroffen kan worden door verschillende kwaadaardige tumoren, is op zichzelf geen goed nieuws. Het is tegelijk echter ook het bewijs dat de geneeskunde vooruitgang boekt. Vroeger was de eerste kanker vaak ook de laatste. Vandaag mag een steeds groter aantal zieken zich verheugen op genezing, maar met het risico dat later andere gezondheidsproblemen opduiken!

Wanneer en hoe komt genezing ter sprake?

Van de kant van de patiënt

Velen denken twee keer na alvorens over hun genezing te praten, want dat verplicht hen tegelijk om hun ziekte openbaar te maken. Zelfs als ze definitief genezen worden verklaard, worden ex-patiënten soms – ook vandaag nog – geconfronteerd met min of meer ernstige discriminaties (zoals problemen met verzekering, werk, …). De angsten die verbonden zijn met kanker, zijn hardnekkig. Onze maatschappij is niet altijd gastvrij voor mensen van wie men – al dan niet terecht – vermoedt dat ze minder presteren door de voorgeschiedenis van hun gezondheid.

Van de kant van de dokters

De relaties tussen zieken en verzorgers zijn afgeschermd door het medisch geheim. Het zou hier dus gemakkelijker moeten zijn om te spreken over genezing, maar artsen zijn bijzonder voorzichtig en willen hun patiënten niet te vroeg en niet te veel hoop geven. Het woord "genezing" hoeft nochtans geen taboe te zijn. Waarom er niet over praten:

•  vanaf de diagnose of de start van de behandelingen, en de genezing presenteren als een doel, met – afhankelijk van de situatie – een grotere of minder grote waarschijnlijkheid
•  telkens bij de opeenvolgende rapporten, en daarbij bevestigen in welke mate de therapeutische aanpak de verhoopte resultaten oplevert
•  na het einde van de behandelingen, bij de controleonderzoeken, en met een gestaag groeiend optimisme

Het zal ook belangrijk zijn om de patiënt duidelijk te maken vanaf wanneer hij zich redelijkerwijze als definitief genezen mag beschouwen.

De deur staat open voor charlatans

Om het even of het gaat om hoop, waarschijnlijkheid of zekerheid: voor een patiënt moet genezing deel uitmaken van de mogelijkheden. Als men dit woord niet durft te gebruiken, moet men ook niet verbaasd zijn als patiënten op zoek gaan naar andere uitwegen. De zogenaamd alternatieve genezers schrikken er niet voor terug om genezing te beloven, soms ondanks alles. Mensen die dergelijke loze praatjes normaal weglachen, worden vaak een gemakkelijke prooi zodra ze in de war zijn door hun ziekte. Het moet duidelijk zijn dat er helaas géén techniek bestaat die in zijn eentje alle ziektes of zelfs alle kankers kan genezen! Charlatans doen echter hun voordeel op de kap van wie wanhopig zoekt naar een strohalm…

Het leven na kanker

Zichzelf "wederopbouwen" na een ernstige ziekte is soms een lange, en in elk geval een zeer persoonlijke stap. Het herstel is niet altijd zoals men het zich had voorgesteld. Gaat men "overleven", "herleven" of "voortleven"?

De ziekte zet lichaam en geest ondersteboven

Op fysiek vlak zijn de verbeteringen reëel.

• Omdat het genezingspercentage stijgt, gaan de zorgverstrekkers ook meer en meer aandacht schenken aan de levenskwaliteit na de ziekte.
•  De prioriteiten zijn geëvolueerd: het gaat niet alleen meer om mensen te doen genezen, maar ook om nawerkingen te vermijden.
•  De chirurgie verloopt almaar minder verminkend. 
•  Bij de toediening van bestraling of medicatie wordt gestreefd naar het evenwicht tussen maximale efficiëntie en minimale neveneffecten.
•  Daarnaast werden ook corrigerende of herstellende behandelingen ontwikkeld.

De genezing van het lichaam moet gepaard gaan met geestelijke genezing. Genezen, dat is immers ook:

•  terugkeer naar zelfstandigheid en evenwicht, of opnieuw leren vliegen op eigen vleugels
•  zichzelf weten te herkennen en zichzelf waarderen in een lichaam dat vaak veranderd is
•  de blik van anderen trotseren, zonder daarin de bevestiging van eigen angsten te zoeken

Bij wie kun je terecht?

Heb je zin om het goede nieuws met iemand te delen, zonder het daarom van de daken te schreeuwen? Of komt deze genezing niet helemaal overeen met wat je jezelf ervan had voorgesteld? Het volstaat niet altijd zich beter te voelen, of zelfs echt genezen te zijn opdat alle problemen automatisch opgelost zijn. Ex-zieken en hun omgeving kunnen zin hebben om ook buiten de familiekring te delen wat ze dagelijks ervaren en beleven. Sommigen willen mensen ontmoeten die dezelfde beproeving hebben meegemaakt als zij. Sommigen zouden zelfs kunnen beslissen om aan psychologische hulpverlening te gaan doen. In sommige gevallen blijft medische of thuishulp noodzakelijk.

De telefoonpermanentie Kankerinfo (0800 15 802) kan deze verschillende vragen met jou bespreken of een nieuwe oriëntatie geven.

Getuigenissen

Wanneer de genezing het lichaam en de geest weer verenigt, ervaart men zichzelf soms als sterker, menselijker en wijzer dan vroeger. Dit zijn twee getuigenissen uit "Cancer, vivre avec" (uitgeverij Hachette).

"Ik zei tegen mezelf: aangezien ik kanker heb gehad, ben ik er niet meer bang voor, en kan ik leven met een sereen gevoel." Anne-Marie, 49 jaar.

"Deze ervaring zal me uiteindelijk niet alleen ongeluk en pijn gebracht hebben. Ik ben in staat geweest dit alles te overwinnen. Dat heeft me zin gegeven om opnieuw te starten. Misschien anders of elders te gaan leven…" Laurence, 38 jaar.