Focus op voeding

Wetenschappelijk onderzoek leert ons steeds meer over het verband tussen voeding en kanker. Onderzoek wijst uit dat er een verband bestaat tussen voeding, gewicht en verschillende kankers. Maar deze verbanden zijn complex en tal van hypothesen moeten nog bevestigd worden.

In voeding zitten namelijk stoffen die het risico op kanker, behalve positief, ook negatief kunnen beïnvloeden.

Voeding is slechts één factor

Het ligt voor de hand om te denken dat enkel en alleen de kankerverwekkende stoffen in de voeding verantwoordelijk zijn voor de vorming van kanker. Dit klopt slechts ten dele. Ze verklaren de relatie tussen voeding en kanker niet volledig. Ook stoffen die kanker kunnen helpen voorkomen of die kankerverwekkende bestanddelen neutraliseren, spelen een rol. Kanker is bovendien het resultaat van verschillende wijzigingen op cellulair niveau. Sommige daarvan zijn gelinkt aan onze levenswijze, andere zijn erfelijk bepaald.

Voeding is anders gezegd slechts één van de bepalende factoren bij het ontstaan van kanker. Een team eminente wetenschappers kwam intussen wel tot de conclusie lichaamsgewicht, fysieke activiteit en voeding het risico kunnen beïnvloeden voor ongeveer 30% van alle kankers. Het totale sterftecijfer aan kanker, waarin voeding een rol speelt, schommelt tussen 10 en 70 %, wat niet verwonderlijk is als je weet dat niet alleen de voeding het risico op kanker bepaalt.

Goed of slecht voedingspatroon

Wetenschappelijk gezien zijn er momenteel voldoende aanwijzingen dat een gezond gewicht, de consumptie van 5 porties fruit en groente per dag (in totaal 500 g), en voldoende volkorenproducten in je voeding het risico op bepaalde kankertypes helpen verminderen.

Voor voeding geldt: er bestaan geen goede of slechte voedingsproducten, wel een goed of slecht voedingspatroon. 

Toch ligt in de kankerpreventie ook meer en meer de nadruk op het ‘genieten van eten’. Het is belangrijk om je gezonde voeding zorgvuldig uit te kiezen en te plannen. En neem ook best voldoende tijd om aan tafel te genieten van je maal-‘tijd’.

Risico's van voeding

• Risico aangetoond:

  • Overgewicht

  • Alcohol

  • Rood of bereid vlees

  • Voedingssupplementen / Beta-caroteen supplementen

• Mogelijk risico:

  • Zout

  • Warme dranken

• Risico niet aangetoond:

  • Magnetron

  • Additieven en zoetstoffen

  • Koffie en thee

Sommige kankertypes hebben een verband met “voedingsgerelateerde factoren”. Dat wil zeggen dat een hoge consumptie van bepaalde voedingsstoffen je risico op een bepaalde kanker kunnen verhogen. Zo is bijvoorbeeld bewezen dat alcohol het risico verhoogt op kankers van mond- en keelholte, strottenhoofd, slokdarm, maag, lever, borst (bij vrouwen) en dikkedarm- en endeldarm.

Hieronder vind je een overzicht van de voedingsgerelateerde factoren waarvan het verband met een bepaald kankertype aangetoond is, of er een sterk vermoeden bestaat.

Dit wil in geen geval zeggen dat een bepaald kankertype kan voorkomen worden door uitsluitend de hieronder opgenomen aanbevelingen te respecteren. Bij het ontstaan van kanker spelen altijd verschillende factoren een rol. Andere factoren zijn bijvoorbeeld erfelijkheid, roken, infecties enzovoort.

De factoren die hieronder aangehaald worden (vetgedrukt) kunnen u wel helpen het risico op een bepaald kankertype te verminderen. Klik op de factor om de huidige aanbevelingen errond te raadplegen.

Kankertypes beïnvloed door voeding

Borstkanker

Pre-menopauze

Vermoedelijk risico	Alcohol (vanaf de eerste consumptie)
Vermoedelijke bescherming	Fysieke activiteit Borstvoeding Te hoge lichaamsvetmassa Te hoge buikomtrek Te hoge taille-heup-ratio

Post-menopauze

Bewezen risico	Alcohol (vanaf de eerste consumptie) Te hoge lichaamsvetmassa  Te hoge buikomtrek Te hoge taille-heup-ratio Toename van het lichaamsgewicht tijdens de volwassenheid
Vermoedelijke bescherming	Fysieke activiteit Borstvoeding (langdurig) Te hoge lichaamsvetmassa (als jong volwassene)

Referentie

World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research. Continuous Update Project Report. Diet, Nutrition, Physical Activity, and Breast Cancer. 2017. Available at: wcrf.org/breast cancer-2017. All CUP reports are available at wcrf.org/cupreports. 

 

Prostaatkanker

Vermoedelijk risico

Te hoge lichaamsvetmassa (hoger risico op prostaatkanker in vergevorderd stadium Te hoge buikomtrek (hoger risico op prostaatkanker in vergevorderd stadium) Te hoge taille-heup-ratio Voedingssupplementen met omega-3 vetzuren uit visolie en ook overmatige consumptie van omega-3 vetzuren uit vis (beperk de consumptie tot maximaal 2x per week een portie van 150 g magere of halfvette vis (kabeljauw, schelvis, tong, rog, wijting, tonijn, brasem, forel, heilbot ...) ofwel 1x per week een portie vette vis (zalm, haring, sardines, paling ...)

Bewezen bescherming

Een recente studie bij mannen met agressieve prostaatkanker, toonde dat wie weinig of geen van de algemene kankerpreventietips (rond voeding en fysieke activiteit) volgt, 38% meer kans heeft om een agressieve prostaatkanker te ontwikkelen.

Referentie

World Cancer Research Fund International/American Institute for Cancer Research -Continuous Update Project Report: Diet, Nutrition, Physical Activity, and Prostate Cancer. 2014. Available at: www.wcrf.org/sites/default/files/Prostate-Cancer-2014-Report.pdf

Arab L. et al. “Adherence to the World Cancer Research Fund/American. Institute for Cancer Research Recommendations Reduces Cancer Aggressiveness among African and Caucasian Americans.” Nutrition and CancerVolume 65, Issue 5, 2013.

Brasky T.M. et al. Plasma Phospholipid Fatty Acids and Prostate Cancer Risk in the SELECT Trial.JNCI J Natl Cancer Inst (2013) 105(15): 1132-1141.

 

Kanker van dikkedarm en endeldarm

Bewezen risico	Bereid vlees Alcohol (vanaf twee of meer consumpties per dag) Te hoog lichaamsgewicht Te hoge buikomtrek. Te hoge taille-heup-ratio
Vermoedelijk risico	Rood vlees
Bewezen bescherming	Fysieke activiteit
Vermoedelijke bescherming	Vezelrijke voedingsmiddelen (groenten, fruit, peulvruchten, volle granen zoals bruin brood, volkorenpasta, volle rijst …) Melk (producten) Calcium (supplementen 200-1000 mg/d)

Referenties

• World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research. Continuous Update Project Report. Diet, Nutrition, Physical Activity, and Colorectal Cancer. 2017. Available at www.wcrf.org/colorectal-cancer-2017 .All CUP reports are available at www.wcrf.org/cupreports 

Kanker van mond, keelholte en strottenhoofd

Bewezen risico	Alcohol (mogelijk zelfs al vanaf gemiddeld minder dan één consumptie per dag voor mond- en keelholte) Roken Combinatie van alcohol + roken zorgt voor exponentiële toename van het risico
Vermoedelijk risico	Te hoge lichaamsvetmassa Te hoge buikomtrek Te hoge taille-heup-ratio
Vermoedelijke bescherming	Groenten en fruit Voedingsmiddelen (geen voedingssupplementen) die veel carotenoïden bevatten (sinaasappelen, tomaten, wortelen …) of ermee verrijkt zijn

Referenties

Bagnardi, V. et al., Light alcohol drinking and cancer: a meta-analysis. Annals of Oncology [online], August 2012

World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research; Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer, a Global Perspective.2018

Nierkanker

Bewezen risico	Te hoge lichaamsvetmassa Te hoge buikomtrek Te hoge taille-heup-ratio
Vermoedelijke bescherming	Tot 2 alchoholconsumpties per dag (Let op! Alcohol, zelfs bij minder dan 2 consumpties per dag, kan het risico op verschillende andere kankers doen toenemen. Daarvoor is geen vermoedelijke, maar overtuigende bewijskracht. Drink daarom bij voorkeur geen alcohol, beperk je in ieder geval tot max. 1 consumptie per dag.)

Referentie

World Cancer Research Fund International/American Institute for Cancer Research. Continuous Update Project Report: Diet, Nutrition, Physical Activity and Kidney Cancer. 2015. Available at: wcrf.org/kidney-cancer-2015​

Pancreaskanker

Bewezen risico

Te hoge lichaamsvetmassa Te hoge buikomtrek Te hoge taille-heup-ratio

Referentie

World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research. Continuous Update
Project Report. Food, Nutrition, Physical Activity, and the Prevention of Pancreatic Cancer. 2012. Available at http://www.dietandcancerreport.org.
 

Slokdarmkanker

Bewezen risico	Te hoge lichaamsvetmassa Te hoge buikomtrek Te hoge taille-heup-ratio Alcohol (mogelijk zelfs al vanaf gemiddeld minder dan één consumptie per dag)
Vermoedelijk risico	Hete dranken (>65°C)

Referentie

Bagnardi, V. et al., Light alcohol drinking and cancer: a meta-analysis. Annals of Oncology [online], August 2012

World Cancer Research Fund International/American Institute for Cancer Research. Continuous Update Project Report: Diet, Nutrition, Physical Activity and Oesophageal Cancer. 2016. Available at: wcrf.org/oesophageal-cancer-2016.

www.iarc.fr

Maagkanker

Vermoedelijk risico

Te hoge lichaamsvetmassa Alcohol (vanaf drie of meer consumpties per dag) Voedingsmiddelen bewaard door zouten en pekelen Bereid vlees

Referentie

World Cancer Research Fund International/American Institute for Cancer Research.Continuous Update Project Report: Diet, Nutrition, Physical Activity and Stomach Cancer. 2016. Available at: wcrf.org/stomach-cancer-2016.

Kanker van het baarmoederslijmvlies

Bewezen risico	Te hoge lichaamsvetmassa Te hoge buikomtrek Te hoge taille-heup-ratio
Vermoedelijk risico	Voedingspatroon met hoge glycemische last*
Vermoedelijke bescherming	Fysieke activiteit Koffie, zowel met als zonder cafeïne

* Waar de glycemische index (GI)** alleen rekening houdt met de kwaliteit van koolhydraten in een voedingsmiddel, houdt de glycemische last (GL) ook rekening met met het aantal koolhydraten in een voedingsmiddel. En ook met stoffen die de glycemie doen dalen (zoals vezels) wordt bij de GL rekening gehouden. Producten als wit brood en gefrituurde aardappelen hebben een hoge GL, in tegenstelling tot volkorenbrood en gekookte aardappelen. Producten met lage GI hebben altijd een lage GL, zoals zilvervliesrijst, pasta, peulvruchten en fruit.

** De glycemische index (GI) is een maat die voedingsmiddelen en dranken rangschikt volgens het effect dat ze hebben op de bloedsuikerwaarden (= glycemie). Een voedingsmiddel met lage GI doet de bloedsuiker weinig stijgen, een met hoge GI veel.

Referentie

World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research. Continuous Update Project Report. Food, Nutrition, Physical Activity, and the Prevention of Endometrial Cancer. 2013. Available at http://www.dietandcancerreport.org.

Eierstokkanker

Vermoedelijk risico

Te hoge lichaamsvetmassa

Referentie

World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research. Continuous Update Project Report. Food, Nutrition, Physical Activity, and the Prevention of Ovarian Cancer 2014. Available at http://www.dietandcancerreport.org/cup/cup_resources.php

Leverkanker

Bewezen risico	Te hoge lichaamsvetmassa Alcohol (vanaf drie of meer consumpties per dag)
Vermoedelijke bescherming	Koffie

Referentie

World Cancer Research Fund International/American Institute for Cancer Research. Continuous Update Project Report: Diet, Nutrition, Physical Activity and Liver Cancer. 2015. Available at: http://wcrf.org/sites/default/files/Liver-Cancer-2015-Report.pdf

Galblaaskanker

 

Vermoedelijk risico

Te hoge lichaamsvetmassa

Referentie

World Cancer Research Fund International/American Institute for Cancer Research. Continuous Update Project Report: Diet, Nutrition, Physical Activity and Gallbladder Cancer. 2015. Available at: www.wcrf.org/Gallbladder-Cancer-2015 .

Longkanker