Andere risicofactoren

Andere risicofactoren

Elektromagnetische straling

Elke dag kom je in contact met elektromagnetische velden. Natuurlijke elektromagnetische velden worden opgewekt door fenomenen die op hun beurt hun oorsprong vinden in de zon, de aarde, stormen of zelfs het menselijk lichaam. Kunstmatige elektromagnetische velden hebben dan weer een menselijke oorsprong.

Die kunstmatige stralingsbronnen kunnen een lage frequentie (elektriciteitskabels, huishoudtoestellen…) of een hoge frequentie (radio- en televisiegolven, wifi, mobiele telefoons…) hebben.

Wat is elektromagnetische straling?

Elektromagnetische straling is de overdracht van energie in de vorm van magnetische en elektrische golven met een snelheid die gelijk is aan de lichtsnelheid. Die golven zijn trillingen die niet zichtbaar voor het blote oog. Je kan de golven van elektromagnetische velden meten aan de hand van hun frequentie en golflengte. Die frequentie wordt gebruikt om ioniserende en niet-ioniserende elektromagnetische stralen van elkaar te onderscheiden.

Rood en bewerkt vlees

Wat zijn rood en bewerkt vlees?

Rood vlees is vlees van runderen, kalveren, varkens, schapen, geiten en paarden – alle soorten vlees behalve gevogelte dus. Bewerkt vlees is rood of wit vlees dat bewerkt is door het te kruiden, te zouten, roken, drogen of fermenteren om de smaak van het vlees te verbeteren of het vlees langer houdbaar te maken. Denk aan gehakt, spekjes, ham, salami en andere fijne vleeswaren. Die bewerkingsprocessen voegen bewaarmiddelen en andere stoffen toe aan het vlees, zoals zout en nitriet, waarvan bewezen is dat ze kankerverwekkend zijn.

Zijn rood en bewerkt vlees kankerverwekkend?

Wetenschappelijke studies hebben duidelijk aangetoond dat rood en bewerkt vlees eten je risico op colorectale kanker (dikkedarmkanker) verhoogt. Er is ook een verband vastgesteld tussen het eten van bewerkt vlees en het risico op maagkanker. Verder zijn er ook gegevens beschikbaar die een verband aantonen met pancreaskanker , prostaatkanker.

Waarom is vlees bakken op hoge temperatuur schadelijk voor je gezondheid?

Vlees bakken op hoge temperaturen (> 200 °C) genereert polycyclische aromatische koolwaterstoffen, die bijzonder kankerverwekkend zijn. Braden, frituren en barbecueën zijn dus af te raden.

Welke voorzorgen neem je best als je een vleeseter bent?
    • Eet niet meer dan 300 gram rood vlees per week
    • Eet geen bewerkt vlees, zoals charcuterie en gehakt
    • Bak je vlees op lage temperatuur (< 200 °C)
    • Laat bruine of verbrande stukjes (bijv. bij het barbecueën) liggen

Meer informatie over voeding en kanker 

Luchtvervuiling

Is luchtvervuiling kankerverwekkend?

Vervuiling van buiten- én binnenlucht vormt een risico voor de ontwikkeling van kanker. De mate van vervuiling varieert afhankelijk van de locatie, de woning, het seizoen, de temperatuur, de nabijheid van vervuilingsbronnen, en de vochtigheidsgraad.

Het geschatte aantal kankergevallen als gevolg van luchtvervuiling buitenshuis wordt geschat op 2 tot 4%. Omdat we gemiddeld 80% van onze tijd binnenshuis doorbrengen, is het belangrijk dat ook de lucht daar schoon is. Vervuiling van de binnenlucht kan namelijk net zo goed aanzienlijke gevolgen hebben voor onze gezondheid. Helaas is binnenlucht naar schatting 5 tot 7 keer meer vervuild dan buitenlucht.

Die vervuiling binnenshuis wordt veroorzaakt door vluchtige organische deeltjes, gassen, rook en dampen afkomstig, onder meer van kaarsen, wierook, onderhoudsproducten, sigaretten, verf, lijm, verwarmingstoestellen, meststoffen voor planten, geurverspreiders en in sommige delen van het land ook radon. Sommige van die stoffen zijn kankerverwekkend: ze kunnen het DNA veranderen en mutaties veroorzaken die tot kanker kunnen leiden. Het gaat dan vooral om longkanker, maar er is ook een verband gelegd met het risico op blaaskanker.

Wetenschappers gaan ervan uit dat blootstelling aan luchtvervuiling gedurende langere tijd, zelfs bij lage concentraties, meer impact heeft dan af en toe blootgesteld te worden aan piekvervuiling.

Wat zijn de belangrijkste oorzaken van luchtvervuiling?

De belangrijkste oorzaken van vervuiling van de buiten- en binnenlucht zijn:

Voorzorgen bij vervuiling van de binnenlucht

    • Rook niet in je woning of auto en laat ook niemand anders dat doen, ook niet met de ramen open
    • Verlucht de ruimte minstens 10 minuten per dag met open ramen
    • Verlucht wanneer je kookt, knutselt, doucht of een bad neemt, de was te drogen hangt, een nieuw meubelstuk in elkaar zet, schildert…
    • Maak je GMV-filter (‘gecontroleerde mechanische ventilatie’) geregeld schoon, als je er een hebt
    • Beperk het gebruik van wierook, kaarsen en huisparfums
    • Controleer de goede werking van je verwarmingstoestellen
    • Ventileer je kelder
    • Kies waar mogelijk voor producten en materialen met een emissiescore van A+ of A en voor ecologische huishoudproducten met minder vervuilende bestanddelen. Alle info vind je op het etiket

Voorzorgen bij vervuiling van de buitenlucht

    • Houd de luchtkwaliteitsindex in het oog via het weerbericht of je weer-app

Bij piekvervuiling:

    • Vermijd zones met veel verkeer
    • Verlucht je woning buiten de piekuren
    • Kies voor openbaar vervoer in plaats van de wagen
    • Beperk intensieve lichaamsbeweging zoals een loopwedstrijd

Buiten piekvervuiling:

    • Wandel, fiets, neem het openbaar vervoer
    • Kies voor routes buiten de zones met veel verkeer
    • Vermijd pesticiden
    • Sport buiten in groenzones of wandelzones

Ga niet wandelen met baby’s en kinderen in de buurt van grote wegen.

Asbest

Wat is asbest?

Asbest is een natuurlijk mineraal dat uit zeer fijne vezels bestaat. Vanwege zijn uitstekende brandwerende, warmte- en geluidsisolerende eigenschappen werd asbest veelvuldig gebruikt in de bouw- en industriesector.

Is asbest kankerverwekkend?

Alle soorten asbest zijn kankerverwekkend. Asbestvezels of -stof inhaleren kan ernstige ziekten veroorzaken, zoals asbestose (met een verminderde ademhalingscapaciteit tot gevolg), longkanker, mesothelioom (borstvlies- of buikvlieskanker), strottenhoofdkanker, eierstokkanker, keelkanker en maagkanker en colorectale kanker. Vooral mensen die tijdens het werk met asbest in contact komen en hun dichte omgeving moeten opletten.

Is asbest verdwenen?

Sinds 1998 zijn het gebruik en de recyclage van asbest en materialen die asbest bevatten verboden in ons land. Toch komt het nog steeds veel voor in gebouwen en woningen. Je vindt het in materialen zoals golfplaten, bloembakken, afvoerleidingen, isolatie van verwarmingsleidingen en isolatie van huishoudtoestellen. Er is echter geen reden tot paniek! Als het asbestmateriaal intact en in goede staat is, vormt het geen gevaar. De asbestvezels zijn dan ingekapseld en kunnen niet in de omgeving terechtkomen.

Wanneer moet je asbest verwijderen?

De aanwezigheid van asbest hoeft niet meteen gevaarlijk te zijn. Het risico op blootstelling aan asbestvezels bestaat alleen wanneer die vrijkomen uit materiaal waarin ze zijn verwerkt. Dat kan gebeuren tijdens werken zoals frezen, zagen of schuren, of wanneer materiaal dat asbest bevat beschadigd of gecorrodeerd raakt. In dat geval moet je het verwijderen. (Corrodatie is het proces waarbij materialen verslechteren als gevolg van oxidatie.)

Hoe kan je asbest verwijderen?

Bij kleine, makkelijk bereikbare hoeveelheden kan je zelf materialen met asbest verwijderen. Volg strikt de veiligheidsmaatregelen:

    • Draag de nodige bescherming (kleding, P3-masker). De vezels hechten zich aan werkkledij, draag dus wegwerpkleding
    • Zorg ervoor dat je de asbeststructuren niet beschadigt door ze te breken
    • Maak het materiaal nat zodat de vezels zich niet in de lucht kunnen verspreiden
    • Gebruik geen stofzuiger, maar maak schoon met water

Zet het asbest niet bij ander afval. Hou je aan de officiële maatregelen om asbestafval te verwijderen.

Als je een grote hoeveelheid asbest moet verwijderen of het om een complexe klus gaat, neem je best contact op met een bedrijf dat gespecialiseerd is in de afbraak en verwijdering van afval dat asbest bevat.

Wil je een gespecialiseerde asbestverwijderaar vinden?

Raadpleeg de adressenlijst van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg.

Wat doe je met asbestafval?

Asbest en materiaal dat asbestvezels of -stof bevat, moet in een speciale, hermetisch afgesloten verpakking opgeslagen en vervoerd worden. Die verpakking moet schok- en scheurbestendig zijn. Het afval wordt vervolgens verwerkt volgens de geldende bepalingen in jouw regio. De wettelijke bepalingen verschillen van regio tot regio en soms zelfs van gemeente tot gemeente.

Wil je weten of asbestafval is toegestaan in jouw regio en onder welke voorwaarden? Neem dan contact op met de milieudienst van je gemeente of met een van onderstaande diensten.

    • Voor Brussel: Bruxelles Environnement (IBGE) – Leefmilieu Brussel (BIM), Gulledelle 100, 1200 Brussel, 02 775 75 11, info@leefmilieubrussel.be
    • Voor Vlaanderen: Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), Stationstraat 110, 2800 Mechelen, 015 28 42 84, e-mail, info@ovam.be
    • Voor Wallonië: Office Wallon des Déchets, Avenue Prince de Liège 15, 5100 Jambes, 081 33 65 75, dgme@mrw.wallonie.be

Pesticiden en glyfosaat

Wat is een pesticide?

Een pesticide is een stof die wordt gebruikt om organismen te bestrijden die schadelijk zijn voor mens, voor gewassen en veeteelt. Het gaat onder meer om onkruidverdelgers, insectenverdelgers, en schimmelwerende middelen.

Wat zijn de gevaren van pesticiden voor de mens?

Het International Agency for Research on Cancer (IARC) heeft vele tientallen pesticiden geëvalueerd en gelabeld als ‘zeker kankerverwekkend’, ‘waarschijnlijk kankerverwekkend’ of ‘mogelijk kankerverwekkend’. Er bestaat een link tussen kankerverwekkende pesticiden en de volgende kankers: hematopoëtische kankers (bloedkankers) zoals leukemie, prostaatkanker, teelbalkanker, hersentumoren en melanomen (huidkankers).

Wie loopt gevaar door blootstelling aan pesticiden?

Pesticiden of resten ervan komen vooral voor in landelijke gebieden. Ze zitten in de lucht, in de voeding, in het water, in stof en in de bodem. Maar lopen alle mensen daarom gevaar?

Landbouwers, werknemers in de pesticideproductie, wegenwerkers, spoorwegarbeiders en mensen die op de groendienst werken, worden vaak blootgesteld aan pesticiden. Bij dergelijke professionele blootstelling ziet de wetenschap een verband (of een sterk vermoeden van een verband) tussen sommige pesticiden en een verhoogd risico op kanker.

Daarnaast wordt de bevolking in haar geheel voortdurend blootgesteld aan lage dosissen van verschillende pesticiden en tal van andere verontreinigende stoffen in het milieu. Preventie en risicobeoordeling zijn echter niet eenvoudig. De gevolgen zijn moeilijk te voorspellen of te meten. Onderzoek naar de effecten van mengsels van stoffen en lage dosissen is immers erg complex.

Is glyfosaat (Roundup) kankerverwekkend?

Glyfosaat wordt onder de naam ‘Roundup’ op de markt gebracht door de firma Monsanto. De gegevens die erop wijzen dat glyfosaat kankerverwekkend zou kunnen zijn voor de mens, zijn beperkt. Op proefdieren is het kankerverwekkende effect wel duidelijk aangetoond, maar die testresultaten kan je niet zomaar doortrekken naar de mens … Glyfosaat voor huishoudelijk gebruik is verboden in België, maar professioneel wordt het wel nog gebruikt. Uit voorzorg gebruik je het beter niet.

Welke voorzorgen neem je best als je pesticiden gebruikt?
  • Gebruik enkel toegelaten pesticiden en hou je strikt aan de gebruiks- en doseringsvoorschriften
  • Vermijd blootstelling aan pesticiden tijdens de zwangerschap om een risico op een miskraam of misvormingen te vermijden
  • Vermijd blootstelling van kinderen aan pesticiden
FAQ
Veelgestelde vragen

Kan een gsm (3G, 4G, 5G) kanker veroorzaken?

Neen, er is op dit moment geen wetenschappelijke studie die aantoont dat gsm’s een risico vormen voor de gezondheid. (Dat geldt ook voor andere toestellen die elektromagnetische velden. Er zijn echter enkele studies die een correlatie laten zien tussen langdurig gebruik van een gsm en het ontstaan van een glioom (een soort hersentumor). Daarom deelt het International Agency for Research on Cancer (IARC)  radiofrequenties van gsm’s in als “mogelijk kankerverwekkend”.

Nu het nieuwe mobiele 5G-netwerk wordt gelanceerd, doen opnieuw onjuiste berichten de ronde die niet wetenschappelijk bewezen zijn. Naast het frequentiebereik dat gebruikt wordt door de bestaande 3G- en 4G-netwerken, maakt 5G ook gebruik van hogere frequenties voor een optimale werking van het 5G-netwerk (bijvoorbeeld 26 en 66 GHz).

Het is echter belangrijk op te merken dat wetenschappelijke studies tot nu toe geen bewijs hebben gevonden van schadelijke gezondheidseffecten door blootstelling aan 5G-straling op niveaus die binnen de internationale blootstellingslimieten vallen. De meeste wetenschappelijke instanties en gezondheidsorganisaties concluderen dat 5G-technologie, bij correct gebruik, veilig is voor de volksgezondheid. Niettemin blijft wetenschappelijk onderzoek naar langetermijneffecten en blootstellingslimieten aan elektromagnetische velden een actief en voortdurend onderwerp van studie en evaluatie.

Wil je meer weten?

Is wifi kankerverwekkend?

Nee, er is geen wetenschappelijk bewijs voor een verhoogd risico op kanker bij blootstelling aan wifi. Het signaal tussen een router en een computer is een elektromagnetische golf, maar de stralingskracht ervan is erg zwak en je wordt er dus ook aanzienlijk minder aan blootgesteld. De Stichting raadt je wel aan om geen router te installeren in je slaapkamer of naast je bureau. Zo vermijd je een onnodige langdurige blootstelling aan die stralingsbron.

Kan een microgolfoven kanker veroorzaken?

Neen! Een microgolfoven zendt niet-ioniserende elektromagnetische stralen uit. Het ontbreekt dat soort elektromagnetische golven aan voldoende energie om moleculaire verbindingen te verbreken en daardoor kunnen ze geen schade toebrengen aan menselijke cellen. De elektromagnetische straling van een microgolfoven is dus niet kankerverwekkend en heeft ook geen invloed op de structuur van je voedsel. Het warmt je eten alleen op. In principe hoef je geen voorzorgen te nemen.

Zijn UV-stralen kankerverwekkend?

Ja, het is aangetoond dat UV-stralen kankerverwekkend zijn! Als je kijkt naar hun frequentie, dan zitten UV-stralen net op de grens tussen ioniserende en niet-ioniserende stralen. Een overmatige blootstelling aan UV-stralen is kankerverwekkend voor de mens. Wees daarom voorzichtig en neem je voorzorgen!

Wil je meer weten over UV-stralen en kanker?

Meer info hier