Meer voordelen dan nadelen voor borstkankeropsporing
Dinsdag, 14 juli 2015Er bestaat voldoende bewijskracht dat opsporing van borstkanker door middel van tweejaarlijkse mammografie bij vrouwen tussen 50 en 69 jaar doeltreffend is om de sterfte door deze kanker te doen dalen (met ongeveer 40 percent) in deze leeftijdsgroep en dat het voordeel van verminderde borstkankersterfte zich ook nog verder zet bij vrouwen tussen 70 en 74 jaar die worden gescreend. Dat is de conclusie van 29 internationale experts uit 16 landen die de wetenschappelijke literatuur over dit onderwerp napluisden.
Zij bevestigen het volgende:
- door opsporing met mammografie kunnen borstkankers worden vastgesteld in een beginstadium die anders niet zouden zijn opgemerkt maar wel reeds schade zouden hebben berokkend indien de vrouwen niet waren gescreend.
- het risico op borstkanker als gevolg van bestraling (door de herhaalde mammografie) verhoogd is minder groot is dan de voordelen door de verminderde borstkankersterfte dankzij de screening.
- een vals positieve mammografie (waar wordt vermoed dat er borstkanker kan zijn maar die er eigenlijk niet is) kan op korte termijn negatieve psychologische gevolgen hebben.
Bronnen : IARC Handbooks of Cancer Prevention: Benefits of mammography screening outweigh adverse effects for women aged 50–69 years;Persbericht 3 juni 2015
Commentaar van Stichting tegen Kanker
Grotere genezingskansen bij vroegtijdige detectie
Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen met nu al meer dan 10 000 nieuwe gevallen per jaar in België. 75% van de gevallen van borstkanker komen voor na de leeftijd van 50 jaar. Hoe vroeger de kanker kan worden vastgesteld en behandeld, des te groter te kansen op genezing, zelfs tot meer dan 90 % voor gezwellen in een vroegtijdig stadium.
Een heel klein gezwel kan echter nog niet worden gezien of gevoeld en veroorzaakt ook geen andere klachten of symptomen. Kleine gezwellen kunnen echter wel worden vastgesteld door middel van mammografie (radiografie van de borsten).
De opsporing waarover het hier gaat - tweejaarlijkse mammografie tussen 50 en 69 jaar - geldt voor vrouwen met een gemiddeld risico voor borstkanker, dus niet voor vrouwen met een sterk verhoogd risico (zoals met een erfelijke genmutatie BRCA1 en/of2): bij hen geldt een ander specifiek screeningsprogramma.
Nadelen: overdiagnose, overbehandeling, stralingsrisico
Aan elke medische interventie, screening inbegrepen, kunnen echter bepaalde nadelen verbonden zijn en dat is ook het geval voor de mammografische opsporing voor borstkanker. In de eerste plaats kan de mammografie “vals positief” zijn: op de beelden zijn letsels zichtbaar die kunnen wijzen op een borstkanker maar die na verder onderzoek toch geen borstkanker blijken te zijn. Dat heeft voor gevolg dat vrouwen nodeloos ongerust en angstig zijn tot de definitieve resultaten zijn bekend. Ondertussen dienen dan wel bijkomende onderzoeken uitgevoerd zoals bijvoorbeeld een biopsie (afname van een stukje borstweefsel) om de diagnose van borstkanker al dan niet te bevestigen en die kunnen (weliswaar zeldzame bijwerkingen) hebben (bloeding, infectie,..). Bovendien is daar ook een kostenplaatje aan verbonden.
In sommige gevallen is het mogelijk dat wel borstkanker wordt vastgesteld en wordt behandeld maar dat die kanker nooit verder zou zijn uitgebreid (men spreekt van een “slapende” kanker). Men kan tot heden toe ook niet met zekerheid voorspellen of een beginnende kanker al dan niet verder zal groeien en daarom wordt die toch behandeld om geen risico te nemen met ook weer mogelijke complicaties en kosten tot gevolg. Dit noemt men overbehandeling.
Dan is er nog het nadeel dat bij een mammografie de borst wordt blootgesteld aan röntgenstralen waardoor het risico op borstkanker verhoogt. Dat samen met de kostprijs is een van de redenen waarom systematische borstkankerscreening bij vrouwen tussen 40 en 49 jaar door de overheid niet wordt aanbevolen. Maar tussen 50 en 70 jaar zijn de voordelen van een goed uitgevoerde opsporing duidelijk groter dan het risico op een kanker die door straling wordt veroorzaakt. Dat wordt nu ook bevestigd door deze evaluatie door de 29 experts (zie het bovenvermelde artikel).
Besluit: meer mogelijke voordelen dan risico’s
Deze studie toont aan dat de weegschaal helt naar de kant van de voordelen van de systematische opsporing, ook al zijn er nadelen. In ons land kunnen alle vrouwen tussen 50 en 69 jaar om de 2 jaar gebruik maken van de gratis borstkankeropsporing door middel van mammografie. Die systematische screening beantwoordt aan de kwaliteitswaarborgen zoals vereist in de internationale aanbevelingen. Elke vrouw dient uiteindelijk met kennis van zaken de voordelen afwegen tegenover de mogelijke nadelen en voor zichzelf uit te maken of zij (al dan niet) aan de screening wil deelnemen. Het is best om in geval van twijfel dit te bespreken met haar arts.