Opinie: Tabaksfabrikanten willen geen neutrale pakjes. Wij wel.
woensdag, 1 juni 2016“Sigarettenfabrikanten lanceren een offensief tegen neutrale verpakkingen”, lazen we vrijdag op de nieuwssites. Dat verbaast ons niet. Neutrale verpakkingen ondermijnen de populariteit van hun dodelijke producten en zelfs met juridische middelen slagen ze er niet in hun slag thuis te halen. In mei verloor de tabaksindustrie twee processen. Eén in Luxemburg voor het Europees Hof van Justitie en één in Londen voor het Hooggerechtshof.
Beide rechtszaken effenden het pad naar de invoering van neutrale pakjes in Europa en het Verenigd Koninkrijk. Neutrale sigarettenpakjes zijn pakjes met een uniform uiterlijk in een saaie kleur: zonder merklogo’s, aantrekkelijke kleurtjes of een merkeigen design, waardoor het pakje niet langer de reclamefunctie kan vervullen die het vandaag heeft. Ze bestaan al in Australië vanaf 2012 en sinds 20 mei 2016 in het VK en Frankrijk.
De opdoffer in het Britse Hooggerechtshof
De fabrikanten hadden de grote middelen in Londen ingezet. Er waren in het Hooggerechtshof niet minder dan 45 advocaten die hun zaak bepleitten. Ze verloren over heel de lijn. Rechter Justice Green vond de bewijsvoering van de Britse regering overtuigend en de beweringen van de tabaksindustrie niet wetenschappelijk. Eerder had een officieel onderzoek van de Australische overheid al aangetoond dat een vierde van de recente daling van het tabaksverbruik in Australië aan de invoering van neutrale verpakkingen is toe te schrijven. Het percentage dagelijks rokende jongeren tussen 12 en 17 jaar in Australië zakte in 2014 tot een historische dieptepunt van 1,2%.
Het verhaal dat neutrale pakjes de illegale handel zouden stimuleren vond geen genade in de 386 pagina’s van het vonnis. De argumentatie van de tabaksindustrie was gewoon zwak en al hun eisen werden koudweg van tafel geveegd. In Londen droomden de fabrikanten van een schadeclaim van 14 miljard euro omdat er een inbreuk op hun intellectuele eigendomsrecht zou zijn, maar ze kregen nul op het rekest. De rechter oordeelde dat een schadeclaim voor een product dat een ziekte-epidemie veroorzaakt niet aan de orde was. Waarom zou een overheid die opdraait voor de gezondheidskosten een bedrijf vergoeden dat wetens en willens ziektes veroorzaakt?
Neutrale pakjes zijn niet zo neutraal
Misschien is de Nederlandse vertaling van de term “plain packaging” ongelukkig gekozen. Gestandaardiseerde uniforme verpakking dekt beter de lading. Neutrale pakjes zijn immers niet neutraal. Ze behouden in het groot de choquerende gezondheidsboodschappen. Maar bovenal zeggen ze aan de tabaksindustrie dat het genoeg is geweest. Een op de twee rokers sterft aan zijn tabaksverslaving. Tabaksrook bevat meer dan 70 stoffen die kanker veroorzaken. Laat ons dus ophouden te doen alsof dit een normale bedrijfstak is zoals alle andere. Tabak is de oorzaak van 1 op 3 kankers, van jaarlijks 15.000 vermijdbare doden in ons land en van enorm veel menselijk en maatschappelijk leed. Neutraliteit is dan geen optie meer!
Wij vragen daarom dat de federale regering snel werk maakt van gestandaardiseerde uniforme tabaksverpakkingen en daar meteen ook een totaal reclameverbod op de verkoopplaats aan koppelt. De twee maatregelen moeten immers samen worden doorgevoerd. Zo is het niet logisch om nog reclame voor tabak op de verkoopplaats toe te laten als ze al verboden is op het pakje. Bovendien kan de invoering van neutrale pakjes zonder de invoering van een reclameverbod tot juridische problemen en procedures van de tabaksindustrie leiden omdat het rechtsprincipe van de proportionaliteit dan niet wordt gerespecteerd. En die kans moeten we de tabaksfabrikanten niet geven.