Onderzoeker ondersteund door de stichting bekroond met prestigieuze prijs
De winnaars van 2012 zijn professor Elfride De Baere van de Universiteit Gent en professor Jean-Pascal Machiels van de UCL (Universitair Ziekenhuis Saint-Luc, Brussel). Stichting tegen Kanker droeg bij aan het onderzoek van laatstgenoemde.
Het project van team machiels
Jean-Pascal Machiels kreeg de prijs van het Fonds InBev-Baillet Latour voor zijn klinisch onderzoek naar gerichte moleculaire therapieën. Zijn werk focust op de behandeling van mond- en keelkankers. Terwijl klinische studies tot op zekere hoogte al aantoonden dat gerichte therapie wel degelijk werkt, zijn er toch nog enkele obstakels.
“We hebben verschillende patiënten die niet reageren of die na een bepaalde periode een resistentie ontwikkelen tegen de behandeling”, verduidelijkt Jean-Pascal Machiels. “Ons onderzoek toont aan dat kankercellen zich op een of andere manier weten te ‘verdedigen’ en alternatieve overlevingsmechanismen ontwikkelen om aan gerichte geneesmiddelen te ontsnappen. Ons onderzoek opent belangrijke pistes om een nieuwe aanpak of een combinatie van gerichte therapieën te testen, ten voordele van de patiënt.”
Voor professor Machiels hebben gerichte therapieën zeker hun plaats in het panel van kankerbehandelingen en ze worden ook steeds vaker ingezet. “Toen ik mijn carrière 11 jaar geleden begon, was er maar één soort gerichte therapie beschikbaar. Vandaag gaat er geen dag voorbij zonder dat we dit type geneesmiddel voorschrijven. De indicaties zijn veel uitgebreider en we kunnen gerichte therapie nu inzetten voor verschillende vormen van kanker.”
Gerichte therapie, hoe werkt dat?
Kanker is het gevolg van een of meer ‘genetische ongevallen’ die ‘ergens’ tussen de chromosomen een afwijking veroorzaken. Dit zorgt ervoor dat kankercellen zich ongecontroleerd kunnen vermenigvuldigen. Eenmaal men erin slaagt de afwijkingen te identificeren en te begrijpen die dit mechanisme bij een bepaald type kanker in gang zetten, is het mogelijk geneesmiddelen te ontwikkelen die deze veranderingen viseren en het kankerproces blokkeren. Dit is het principe van gerichte therapie. Professor Machiels en zijn team ontwikkelden een klinisch onderzoeksprogramma ter beoordeling van nieuwe gerichte therapieën voor hoofd- en keelkankers, en bestudeerden de bijhorende kankermechanismen. Gerichte behandelingen sparen normale cellen beter dan andere soorten medicatie. Er blijven echter bijwerkingen bestaan en de behandeling is niet altijd effectief bij alle patiënten. Toch zijn gerichte therapieën effectiever en theoretisch minder toxisch dan bijvoorbeeld chemotherapie. Dit is de reden waarom ze volop in ontwikkeling zijn.
Team in de kijker
Professor Machiels benadrukt de samenwerking, die binnen het klinisch onderzoek zo belangrijk is. “Bij een project als dit zijn zowel artsen, promovendi, laboranten als onderzoekscoördinatoren betrokken. Deze laatste zijn toevallig allemaal vrouwen”, licht hij glimlachend toe. “Hun rol is onmisbaar: ze coderen gegevens, verzamelen informatie over de bijwerkingen en de effectiviteit van de bestudeerde behandelingen, ondersteunen patiënten enzovoort.
De patiënten die deelnamen aan het onderzoek van professor Machiels zijn al op de hoogte van de prijsuitreiking. “Nieuws reist snel in onze wandelgangen en we hebben veel positieve reacties ontvangen. Onze patiënten zijn er op een of andere manier best trots op dat ze worden gevolgd door ons team. De prijs boezemt hen zeker ook vertrouwen in.”
“Zonder steun zoals die van de Stichting is wetenschappelijk onderzoek onmogelijk.”
De prijs van het Fonds InBev-Baillet Latour is een cheque van 75 000 euro. Stichting tegen Kanker trok een paar jaar geleden al 150 000 euro uit voor het team van professor Machiels. Voor professor Machiels is het simpel: “Zonder steun zoals die van de Stichting en soortgelijke organisaties is wetenschappelijk onderzoek onmogelijk. De bedragen lijken druppels water in een oceaan. Maar 75 000 euro is voldoende om twee jaar lang een promovendus te betalen. Dat is aanzienlijk.”
Het gebrek aan publieke financiering in de onderzoekssector is jammer genoeg een realiteit. “Gelukkig is de situatie verbeterd sinds het Nationaal Kankerplan en de komst van klinische onderzoeksfondsen”, voegt Jean-Pascal Machiels eraan toe. “Het Nationaal Kankerplan is zeer belangrijk geweest voor de financiering van wetenschappelijk kankeronderzoek en zorgde ook op veel andere domeinen voor een impuls, zoals de zorgcoördinatie en de psychologische ondersteuning van patiënten.”
