Borstkanker

Borstkanker

Wat is borstkanker?

Borstkanker ontstaat wanneer abnormale cellen zich ongecontroleerd vermenigvuldigen en een tumor vormen.

Als kankercellen uit de primaire tumor ontsnappen en gaan woekeren in andere organen, spreekt men van uitzaaiingen of metastases. Ze bestaan uit kankercellen die van de borsttumor afkomstig zijn en moeten daarom worden behandeld als borstkanker.

Borstkanker bij mannen

Mannelijke borsten bestaan voornamelijk uit melkkanalen en beperkt klierweefsel, zoals de borsten van vrouwen voor de puberteit. Dus kunnen ook mannen borstkanker krijgen, al is de aandoening bij hen zeldzaam. Een vrouw heeft 1 kans op 9 om voor haar 75ste borstkanker te krijgen. Bij mannen is die kans 1 op 1.000. Per jaar wordt in België bij ongeveer 100 mannen borstkanker vastgesteld. Mannen krijgen de diagnose gemiddeld iets later dan vrouwen, meer bepaald tussen 70 en 74 jaar.

Risicofactoren

Leeftijd, hormonale en persoonlijke voorgeschiedenis, levensstijl en genetische aanleg vormen de belangrijkste risicofactoren voor borstkanker bij vrouwen.

Preventiemaatregelen

Een gezonde leefstijl vergroot de kans op een lang en gezond leven. Maar de absolute garantie dat je nooit kanker krijgt, bestaat niet.

Voorzorgsmaatregelen om het risico op borstkanker te beperken:

    • Een gezonde levensstijl:
      • alcoholconsumptie beperken tot maximaal een glas bier, wijn of sterkedrank per dag en enkele alcoholvrije dagen per week inlassen
      • overgewicht vermijden
      • fysieke inspanningen verrichten: dagelijks 30 à 60 minuten matige tot intensieve lichaamsbeweging
      • een evenwichtig voedingspatroon, met veel groente en fruit, en zo weinig mogelijk verzadigde vetten
      • niet roken
    • Je eerste kind krijgen vóór je 35ste en zo mogelijk meerdere maanden borstvoeding geven
    • Deelnemen aan systematische screenings

Wat het gebruik van de anticonceptiepil en eventueel hormoonpillen tegen overgangsklachten betreft, bespreek je best met je huisarts de voordelen en mogelijke risico’s ervan.

Symptomen

Bij vrouwen met borstkanker komen volgende symptomen het meest voor:

    • een holte in het borstoppervlak of het terugtrekken van de tepel
    • een knobbeltje in de borst
    • pijn aan de borst
    • afscheiding uit de tepel
    • roodheid van de huid en/of tepel, eczeem en korstjes, die niet genezen of verdwijnen

Welke afwijking je ook vaststelt, aarzel niet om je huisarts te raadplegen.

Borstkanker kan ook bij mannen voorkomen, waarbij specifieke symptomen optreden.

Voornoemde symptomen zijn niet altijd typisch voor borstkanker, maar als je merkt dat je een van deze afwijkingen vertoont, is het aanbevolen een afspraak met je huisarts te maken.

Screening en diagnostiek

Screening is niet bedoeld om borstkanker te voorkomen, maar kan geruime tijd vóór de eerste symptomen optreden, een diagnose opleveren. Hoe vroeger borstkanker wordt ontdekt, hoe groter de kans is op een succesvolle behandeling.

In België wordt door de overheid om de twee jaar een screeningsmammografie of mammotest georganiseerd voor alle vrouwen van 50 tot 69 jaar, behalve voor vrouwen bij wie al borstkanker is vastgesteld.

Behandeling

Een gespecialiseerd multidisciplinair medisch team bepaalt voor elke patiënt welke de best mogelijke behandeling is. De keuze hiervan hangt af van het kankertype, het stadium waarin de ziekte zich bevindt, maar ook van de algemene gezondheidstoestand van de patiënt en, voor zover mogelijk, van zijn of haar voorkeur. Er zijn verschillende kankerbehandelingen die afzonderlijk of in combinatie kunnen worden toegepast.

Bij borstkanker kiezen artsen verschillende behandelingen, afhankelijk van het stadium van de kanker en de kenmerken van de kankercellen, zoals receptoren en genetische eigenschappen:

    • chirurgie
    • radiotherapie
    • chemotherapie
    • hormoontherapie
    • doelgerichte therapieën

In bepaalde gevallen kan ook immuuntherapie worden overwogen.

De volgorde waarin meerdere behandelwijzen worden toegepast, is afhankelijk van het type en het stadium waarin de kanker zich bevindt. Hierbij wordt ook rekening gehouden met de algemene gezondheidstoestand van de patiënt en zijn of haar eventuele voorkeuren. Het zorgtraject wordt daarom geval per geval bepaald. Wanneer het zorgteam je een individueel zorgtraject voorstelt, aarzel dan niet om vragen te stellen over de reden en het verloop van de geplande behandelingen.

Borstreconstructie

Enkele maanden na een borstamputatie en het beëindigen van chemotherapie of radiotherapie kan een borstreconstructie worden uitgevoerd. Maar soms is het ook mogelijk om de borst gelijktijdig met de amputatie te reconstrueren. Er bestaan verschillende reconstructietechnieken, met of zonder de implantatie van een inwendige prothese. Overweeg je een borstreconstructie, bespreek dan met het zorgteam zowel het ideale moment van de ingreep als het type reconstructie dat in jouw geval het meest geschikt is.

Meer weten over borstreconstructie.

Borstklinieken
Een multidisciplinaire aanpak

België telt ongeveer 65 borstklinieken, die zijn gespecialiseerd in de behandeling van borstkanker. Je kunt er terecht voor zowel diagnostische tests als de behandeling van de kanker. In deze ziekenhuizen kun je een beroep doen op een team van professionals die experts zijn op het vlak van borstkanker, meer bepaald inzake chirurgie, oncologie, medische beeldvorming, laboratoriumanalyse, radiotherapie, psychologische ondersteuning, kinesitherapie en verpleegkundige zorgen.

Lijst van borstklinieken in België

Neverwerkingen

Chirurgie

Chirurgie kan bijwerkingen veroorzaken.

De meest voorkomende bijwerkingen aan de kant van de borst waaraan een chirurgische ingreep werd verricht:

    • een gevoel van stijfheid in de spieren van nek, arm en schouder
    • tintelingen in de hand
    • hematoom of inwendige bloeduitstorting
    • sensorische stoornissen of overgevoeligheid voor zintuiglijke prikkels

De dissectie of het verwijderen van de lymfeklieren in de oksel kan lymfoedeem veroorzaken, waarbij door de opstapeling van lymfevocht in de weefsels een zwelling van de arm en hand kan ontstaan. In dit geval is lymfedrainage door een gespecialiseerde fysiotherapeut aangewezen.

Radiotherapie

Ook radiotherapie kan bijwerkingen met zich meebrengen.

De meest voorkomende neveneffecten in het gebied dat bij de borstkankerpatiënt werd bestraald:

    • zwelling van de borsten
    • een netwerk van kleine, verwijde bloedvaatjes aan het oppervlak van de huid
    • erytheem of roodheid van de huid

Chemotherapie

Chemotherapie kan eveneens bijwerkingen tot gevolg hebben.

Hormoontherapie

Bijwerkingen zijn ook mogelijk bij hormoontherapie.

In het geval van borstkanker kan hormoontherapie neveneffecten hebben die lijken op symptomen van de menopauze, onder andere opvliegers, zweten, plotse stemmingswisselingen, slapeloosheid.

Doelgerichte therapieën

Doelgerichte therapieën hebben soms bijwerkingen tot gevolg. In het algemeen veroorzaken doelgerichte therapieën minder neveneffecten dan chemotherapie omdat ze hun doelcellen selectiever aanpakken.

Immuuntherapie

Ten slotte zijn er evengoed bijwerkingen mogelijk wanneer immuuntherapie wordt toegepast.

Na de behandeling

Follow-up na de behandeling

Na de behandeling is het van belang dat je gezondheidstoestand wordt opgevolgd. Je krijgt een persoonlijk schema van consultaties en aanvullende onderzoeken (bloedonderzoek, beeldvorming…). Die gebeuren in het begin op regelmatige basis, maar vervolgens geleidelijk minder frequent. Als er tussen twee controles nieuwe aandoeningen of symptomen optreden, is het aangeraden zo snel mogelijk je arts op de hoogte te brengen.

Genezing of remissie?

Remissie betekent een vermindering of volledige verdwijning van tekens die wijzen op de aanwezigheid van kanker. Als alle symptomen zijn verdwenen, is er sprake van volledige remissie. Dat betekent niet noodzakelijk dat de aandoening volledig en permanent voorbij is. Mogelijk hebben sommige kankercellen het overleefd en zijn ze te klein om te worden gedetecteerd. Maar ze kunnen wel het begin zijn van een toekomstige herval. Pas als er nog een extra periode is overbrugd, waarbij medische onderzoeken geen enkele afwijking of kankercel meer kunnen detecteren, is er sprake van genezing. De duur van deze periode hangt af van het kankertype.

Hoe lang moet je wachten op blijvende genezing?

Gemiddeld duurt het vijf jaar voor een kankerpatiënt die geen behandeling meer nodig heeft, genezen wordt verklaard. Maar voor sommige kankertypes kan dat al vroeger gebeuren, terwijl er in zeldzame gevallen na vijf jaar toch nog herval mogelijk is. De algemene regel is dat hoe langer een remissie duurt, hoe groter de kans wordt op blijvende genezing.

FAQ
Veelgestelde vragen

Kan het dragen van een beha borstkanker veroorzaken?

Nee, een beha dragen verhoogt het risico op borstkanker niet, ongeacht het aantal uren dat die wordt gedragen, de leeftijd waarop je er een bent gaan dragen en het model ─ met of zonder beugel.

 

Doet mammografie pijn?

Om gedetailleerde röntgenfoto’s te maken, worden de borsten een voor een samengedrukt tussen twee platen. Dit kan onaangenaam en zelfs pijnlijk zijn. Maar het ongemak verdwijnt snel na het onderzoek.

 

Kan het gebruik van bepaalde deodorants borstkanker veroorzaken?

Er is geen overtuigend wetenschappelijk bewijs voor het verband tussen het gebruik van deodorants en borstkanker.

 

Wie heeft baat bij systematische screening op borstkanker?

In België wordt door de overheid om de twee jaar een screeningsmammografie of mammotest georganiseerd voor alle vrouwen van 50 tot 69 jaar, behalve voor vrouwen bij wie al borstkanker is vastgesteld.

Ben je een vrouw jonger dan 50 of ouder dan 70 jaar? Afhankelijk van je medisch profiel oordeelt je arts of gynaecoloog of het zin heeft borstkankerscreening door mammografie uit te voeren. Deze screening kan bij vrouwen met een bepaald risicoprofiel al vóór hun 50ste gebeuren en uit verschillende tests bestaan. Mammografie kan bij gezonde vrouwen ook na hun 70ste worden verdergezet. Deze tests behoren niet tot het mammotestprogramma, en zijn voor eigen rekening omdat ze buiten de criteria vallen van de systematische screening, die door de overheid wordt georganiseerd.

Kan het gebruik van hormoonpillen tegen overgangsklachten leiden tot borstkanker?

Afhankelijk van het soort pillen dat je gebruikt om minder last te hebben van de overgang, heb je een iets groter risico op borstkanker.

 

Moet bij borstkanker altijd de hele borst worden weggenomen?

Mastectomie of borstamputatie wordt niet systematisch toegepast. De chirurgische behandeling van borstkanker is tegenwoordig in toenemende mate borstsparend, waarbij alleen het aangetaste deel van de borst wordt verwijderd. Maar bij sommige patiënten is het niet mogelijk om dergelijke behandeling toe te passen en rest er geen andere optie dan mastectomie.

Verhoogt de consumptie van soja het risico op borstkanker?

Nee. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat consumptie van soja in het voedingspatroon het risico op borstkanker niet verhoogt.

Beschermt borstvoeding de moeder tegen borstkanker?

Ja. Vrouwen die hun kind gedurende een lange tijd borstvoeding geven, hebben minder kans om borstkanker te krijgen dan vrouwen die geen borstvoeding geven.

 

Is er een verband tussen alcoholgebruik en borstkanker?

Ja. Alcoholgebruik verhoogt de kans op borstkanker bij vrouwen.

 

Beschermt lichaamsbeweging tegen borstkanker?

Ja en nee. Vrouwen die fysiek het meest actief zijn, hebben 20% minder kans op borstkanker dan anderen.

 

Verhoogt de anticonceptiepil het risico op borstkanker?

Ja, maar alleen het gebruik van de pil kort na het begin van de puberteit en/of langdurig gebruik kan het risico op borstkanker licht verhogen.

 

Verhoogt overgewicht het risico op borstkanker?

Ja en nee. Overgewicht (BMI > 25) en obesitas (BMI > 30) kunnen in verband worden gebracht met verschillende soorten kanker, waaronder borstkanker na de menopauze. Dat verband is niet waargenomen bij vrouwen vóór de overgang.

 

Kan het eten van ‘superfoods’ je beschermen tegen borstkanker?

Nee. In plaats van alle heil van ‘superfoods’ te verwachten kun je beter kiezen voor een gezond en evenwichtig voedingspatroon, waarbij je de consumptie van groente en fruit zoveel mogelijk varieert en verzadigde vetten zo veel mogelijk vermijdt.

 

Verhoogt in-vitrofertilisatie (IVF) het risico op borstkanker?

Nee. Uit de grootste studie die tot nu toe over dit onderwerp is uitgevoerd en die werd gepubliceerd in het vooraanstaande vakblad Journal of the American Medical Association (JAMA), leiden de behandelingen die worden gebruikt voor IVF niet tot een verhoogd risico op borstkanker.

 

Is mammografie een preventiemaatregel tegen borstkanker?

Nee. Het gaat om een diagnostiche test, niet om een methode om borstkanker te voorkomen.