Wat is rouwen?
Mensen rouwen wanneer ze iemand verliezen die belangrijk was in hun leven. Ook het verlies van mogelijkheden of het verwerven van een handicap of beperking kan aanleiding geven tot het doormaken van een rouwproces. Rouwen is eigenlijk een veranderingsproces waarbij het verlies geïntegreerd wordt in het leven en men ertoe komt de draad van het leven opnieuw op te nemen.
Hoe verloopt een rouwproces?
Mensen reageren zeer verschillend op situaties van verlies. Volgens rouwtherapeut Johan Maes verloopt de meeste rouw een individueel traject, heen en weer bewegend tussen herinneren van een leven met, naar vooruitkijken op een leven zonder. Toch kan ingrijpend verlies iemand onderuithalen, ontwrichten zodanig zelfs dat hij of zij de binnen- en buitenwereld niet meer herkent. Het leidt tot ondraaglijk lijden, tot fysieke, psychische en gedragsmatige problemen, tot verminderd dagelijks functioneren. Professionele hulp kan hierbij aangewezen zijn.
Rouwreacties en gevoelens
Rouw is niet alleen verdriet en somberheid. Rouw kan ook gevoelens van angst, agressie, schuld, verwarring en zelfs positieve gevoelens zoals opluchting losmaken. In een rouwproces kunnen emoties veel heftiger zijn dan iemand gewend is van zichzelf en dat kan beangstigend overkomen.
Men zegt terecht dat mensen een rouwproces doormaken, waarbij de rouwende een weg aflegt op eigen ritme en tempo. Tijdens dit proces zal men terugkijken naar wat er geweest is en hoe zwaar het verlies weegt. Tegelijkertijd gaat het leven verder en kan de rouwende al rekening houden met de nieuwe realiteit en zich trachten te richten op de toekomst.
Verschillende aspecten komen aan bod tijdens het rouwproces:
- de realiteit van het verlies zien en het gemis ervaren;
- het toelaten van de pijn en van het verlies;
- het aanpassen aan een situatie waarin de overledene afwezig is;
- de overledene een plek geven in het levensverhaal en de draad van het leven weer oppakken.
Een rouwproces vraagt tijd. Door individuele verschillen is het onmogelijk een vaste regel te bepalen. Ook de naasten en de context kunnen mee bepalend zijn. Daarom is het belangrijk dat het netwerk van vrienden en kennissen aanwezig blijft. Rouw kan leiden tot een isolement, maar op een bepaald moment voelen mensen ook aan dat het zich opnieuw openstellen naar de buitenwereld goed en aangenaam is. Het is de taak van de omgeving om tijd en ruimte te laten om door het verlies heen te komen. Rouwen is hard werken en mensen worden er mentaal en lichamelijk erg moe van. Ze verdienen het om hiervoor tijd te krijgen.
Rouwbegeleiding
Soms verloopt een rouwproces zeer moeizaam. Dan kan er sprake zijn van emotionele, fysieke of gedragssymptomen als reactie op het verlies. Dit kan maken dat mensen sociaal of beroepsmatig anders gaan functioneren. Het is perfect denkbaar dat een rouwende tijdelijk in zo’n situatie terecht komt. Maar als het proces komt vast te zitten, is er misschien hulp van buitenaf nodig. Lukt het niet om het verlies te verwerken, dan kan professionele bijstand gezocht worden. U kan hier een psycholoog vinden die samenwerkt met Stichting tegen Kanker.
Literatuur
- Helpen bij verlies en verdriet. Een gids voor het gezin en de hulpverlener, Manu Keirse, Lannoo, 1997, 278 p.
- Kinderen helpen bij verlies; een boek voor al wie van kinderen houdt, Manu Keirse, Lannoo, 2002, 267 p.
- Meer dan verdriet. Een boek voor jonge mensen die rouwen, Claire Vanden Abbeele, Lannoo, 2004, 156 p.
- Als ouderen rouwen. Oudere mensen helpen bij verlies, Marie-Christine Adriaensen, Lannoo, 2005
- Leven met gemis, handboek over rouw, rouwbegeleiding en rouwtherapie, Johan Maes, Uitgeverij Agora, 2009
- Wenen om het verloren ik, over verlies en rouwen, Arthur Polspoel, Davidsfonds Leuven, 2003