‘Expressie schriften’ als creatieve uitdrukkingswegen voor ontluikende rouw bij kinderen
Social Grants 2015-laureaat
Door wie? Ondersteunend team van de Associatie van Palliatieve Zorgen vzw (Association des Soins Palliatifs, ASP asbl), Provincie Namen (onder leiding van Caroline Coolen)
Realisatieduur: januari 2016 (start) – december 2017 (einde)
Voor wie? Kinderen (5 – 12 jaar) van kankerpatiënten in Franstalig België
Wanneer geconfronteerd met ziekte, sterfelijkheid en verlies, gaan kinderen vaak op een andere manier om met volwassenen met de (verschillende aspecten van) de rouw en het verdriet die ermee gepaard gaan. Mogelijks beleven en uiten ze hun verlieswerking anders, waardoor het voor volwassen intimi - zeker wanneer deze zelf direct betrokken zijn bij de medische en emotionele zorg - moeilijk kan zijn hier voldoende attentief voor te zijn.
Het belang van deze aandacht voor het erkennen en uitdrukken van wat kinderen doorheen dit proces doormaken, is echter onmiskenbaar.
Om kinderen en hun betrokken volwassenen (familie en professionele zorgverleners) constructief te ondersteunen in dit proces, ontwikkelde de Associatie van Palliatieve Zorgen te Namen twee inhoudelijk sterke en aantrekkelijk geïllustreerde ‘expressie-schriften’.
Een eerste schrift, getiteld ‘Le temps qui reste’ (‘De tijd die ons rest’), is bedoeld voor kinderen wiens ouders een kanker doormaken en mikt op het faciliteren van het rouwproces tijdens de palliatieve zorgfase. Via het schrift worden kinderen op een educatieve, ludieke en persoonlijke manier aangemoedigd om via woorden, beelden, tekeningen en/of collages uitdrukking te geven aan de uiteenlopende emoties, gedachten en belevingen die ze ervaren, en deze stelselmatig een plaats te geven in hun verleden, huidige en toekomstige leefwereld en familiekroniek.
Bovendien is het schrift bedoeld om de dialoog met professionele zorgverleners te ondersteunen en uitwisselingen met de directe omgeving en familie te versterken. De sociale en affectieve band die kinderen (en volwassenen) onderhouden met anderen, draagt immers stelselmatig bij aan hun welbevinden en kwaliteit van leven.
Om continuïteit te bieden in het verliesproces, een verbindende draad over de tijd heen te spinnen en het individuele tempo van het rouwende kind te respecteren, werd daarbovenop een tweede schrift ontwikkeld. ‘Depuis que tu n’es plus là’ (‘Sinds je er niet meer bent’) richt zich tot kinderen wiens ouder reeds aan kanker overleden is. Via dit tweede schrift krijgt het kind de boodschap en het versterkende gevoel nog steeds ondersteund te worden na het overlijden van de ouder, zodat het gevoel van “in de steek gelaten worden” verzacht.
Beide schriften worden momenteel verspreid over ziekenhuizen, centra en diensten betrokken bij palliatieve zorg in Franstalig België, van waaruit ze gratis worden aangeboden aan kinderen en hun ouders. Professionele hulpverleners worden bovendien opgeleid in hoe deze schriften te gebruiken tijdens in palliatieve zorgverlening.