Mindfulnesstraining voor kankerpatiënten en hun naasten
Social Grants 2015-laureaat
Door wie? Psychologe Ewa Wojtasik (Dienst Oncologie AZ Klina) en Mindfulness-trainer Serge Van Criekinge
Waar? Casa Ametza, Brasschaat
Realisatieduur: januari 2016 (start) – december 2017 (einde)
Voor wie? Kankerpatiënten van AZ Klina en AZ St-Jozef Malle (alle types), al dan niet samen met naasten, tijdens of na de acute behandelfase
Met “milde opmerkzaamheid” loslaten en ontspannen in stormachtige tijden
Het traject van een kankerpatiënt (van het te horen krijgen van de diagnose, over het behandelverloop, tot en met de remissieperiode en nazorg) behelst heel wat onvoorspelbare en on-/weinig controleerbare aspecten, die de levenskwaliteit en het psychosociaal welbevinden van de betrokkenen ingrijpend kunnen beïnvloeden.
Patiënten uit AZ Klina en AZ St-Jozef Malle die deze aspecten moeizaam het hoofd kunnen bieden, die zich “vast” voelen zitten in malende gedachtenpatronen en/of bepaalde emoties of ervaringen moeilijk los kunnen laten (denk hierbij aan: existentiële angsten, machteloosheid, kwaadheid en rouw) kunnen sinds 2016 in Casa Ametza (Brasschaat) terecht voor een “mindfulness”-training.
Zowel tijdens de curatieve behandelfase als gedurende de palliatieve periode (wanneer de “storm” wat meer is gaan liggen en bepaalde piekergedachten, emoties, lichamelijke gewaarwordingen of slaapproblemen juist heviger naar voren kunnen treden, of wanneer de rouw om een geleden verlies een steeds grotere plaats begint in te nemen) kunnen patiënten hierop intekenen. Ook hun naasten (zoals partners, ouders, kinderen, mantelzorgers of vertrouwenspersonen) krijgen de vrijblijvende mogelijkheid hieraan deel te nemen, hetzij individueel, hetzij samen met de (ex-)patiënt.
“Mindfulness” staat gekend als een wetenschappelijk onderbouwde training, waarbij gebruik wordt gemaakt van de ademhaling als bron van stabiliteit, lichaamsgewaarwording, stress-gewaarzijn en inzichtsmeditatie. Het stelt zich tot doel om het welbevinden en de levenskwaliteit van de deelnemers te verhogen, doorheen angst- en stressreductie in de confrontatie met sterfelijkheid en afscheid.
Gedurende acht wekelijkse sessies (van telkens 2.5u) leren kankerpatiënten en/of naasten via gerichte oefeningen omgaan met de lichamelijke en psychische reacties die de ziekte en de behandeling bij hen teweegbrengen, in een poging deze beter te kunnen hanteren en er terug een stukje “vrijheid” tegenover terugwinnen.
In modern uitgeruste ruimtes, gelokaliseerd in een rustige, groene omgeving buiten de onmiddellijke ziekenhuissetting (dit is: om de associatie met “ziek-zijn” te verminderen), komen de deelnemers in kleine groepen samen, waarbij ze plaats nemen in een cirkel van stoelen rond de erkende Mindfulness trainer Serge. In een open, vertrouwelijke sfeer (“waarin niets moet en alles mag”, aldus een tevreden deelneemster) leren ze langzaamaan met openheid en onbevangenheid hun fysiek-psychische reacties op een niet-oordelende manier te ervaren (dit is: “milde – of vriendelijke – opmerkzaamheid”, “Het is er en het màg er zijn”) en zodoende los te laten.
Doorheen de sessies en de huiswerkopdrachten tussendoor (inclusief mooi verzorgde syllabus en CD) krijgen deelnemers geleidelijk aan inzicht in hun automatische (negatieve) gedachten, in persoonlijke “energievreters” en in hun “voedende” activiteiten, gedachten en gevoelens, om op die manier dichter bij die individuele krachtbronnen te komen.
Daarnaast worden, vanuit een holistische mensvisie waarin lichaam én geest centraal staan, meditatie- en bewegingsoefeningen aangereikt, waarin kankerpatiënten en betrokkenen terug “contact” leren leggen en in milde verbinding staan met hun lichaam.
Deelnemers aan de Mindfulness trainingen geven aan vooral het lotgenotencontact te appreciëren, het delen van intieme ervaringen in vertrouwelijke sfeer, het leren loslaten van problemen en accepteren van emoties, en de momenten van rust, bezinning en afstandname uit de ziekenhuissfeer. Bij sommige patiënten zorgen de oefeningen voor een tijdelijke re-activatie van existentiële angsten, maar wordt na afloop toch een opmerkelijke verbetering ervaren.
Foto 1: Projectcoördinator Ewa Wojtasik aan de cirkel van stoelen, waaraan deelnemers in een sfeer van openheid, vertrouwen en verbinding plaatsnemen tijdens de Mindfulness-trainingen
Foto 2: de bezielde Mindfulness trainer Serge Van Criekinge (achteraan: de yoga-matjes waarop de relaxatie-oefeningen uitgevoerd worden)
