Palliatieve sedatie

Palliatieve sedatie is een doelbewust medisch handelen. Bij palliatieve sedatie wordt de bewustzijnsverlaging, via toediening van medicatie, rechtstreeks en doelbewust nagestreefd. Als pijn en ongemakken die samengaan met de palliatieve fase niet te bestrijden zijn, kan men, in dialoog met patiënt en familie -en bij een wilsbekwame patiënt uiteraard niet zonder zijn/haar geinformeerde toestemming-, overgaan tot palliatieve sedatie.

Palliatieve sedatie hoort eigenlijk niet thuis in het rijtje ‘mogelijkheden om de dood te bespoedigen’. De behandeling is alleen bedoeld om het lijden te verlichten, en niet om de dood te bespoedigen. 

Met behulp van medicijnen

Er is sprake van palliatieve sedatie als met behulp van medicijnen het bewustzijn van de stervende wordt verlaagd met als doel de last en de pijn te verlichten. Het kan nodig zijn deze sedatie voort te zetten tot het overlijden van de patiënt. Artsen spreken dan over continue of diepe palliatieve sedatie. Palliatieve sedatie kan licht of diep zijn. Bij lichte palliatieve sedatie is de patiënt rustig, maar opent hij/zij de ogen en/of beweegt bij aanspreken en/of bij aanraken. Bij diepe palliatieve sedatie slaapt de patiënt en reageert hij niet meer op aanspreken en/of aanraken.

Medische criteria

Voordat de arts het bewustzijn van de patiënt verlaagt, moet de situatie voldoen aan een aantal (medische) criteria. Zo moeten de klachten op geen enkele andere manier nog te behandelen zijn, en de arts moet het idee hebben dat het sterven heel nabij is (een à twee weken). Palliatieve sedatie wordt veelal toegepast als er sprake is van onbehandelbare pijn, verwardheid of benauwdheid.

Er is de laatste jaren veel discussie over palliatieve sedatie. Bij velen bestaat het idee dat palliatieve sedatie een soort euthanasie is, maar dan wat langzamer. Dit is niet het geval: palliatieve sedatie is niet bedoeld om de dood te bespoedigen. De enige overeenkomst met euthanasie is dat het een behandeling is om ernstig lijden op het sterfbed te verlichten.

Kortdurende vorm

Naast de continue of diepe palliatieve sedatie is er ook een kortdurende vorm van palliatieve sedatie. In dit geval houdt de arts de patiënt gedurende enkele uren (overdag of ’s nachts) slapend. Meestal wordt dit simpelweg ‘een slaapje’ of een ‘time-out’ genoemd. Deze vorm van palliatieve sedatie kan helpen het sterven draaglijk(er) te maken. Door bijvoorbeeld de dag in tweeën te breken kan de patiënt de dag beter doorkomen.