Veel gestelde vragen UV
FAQ's
- Wat betekenen de letters uv en uv A?
- Wat zijn uv A-stralen?
- Hebben we de zon nodig?
- Hoe zorg ik ervoor dat ik geen tekort aan vitamine D heb?
- Kun je kunstmatig vitamine D aanmaken door de zonnebank te gebruiken?
- Hebben we echt een zonnekapitaal voor heel ons leven?
- Wie zijn de risicogroepen voor uv-stralen?
- Hoe kan je je eigen huidtype herkennen?
- Ik heb een gebruinde huid. Moet ik me toch nog beschermen tegen uv-stralen?
- Ik heb een zeer bleke huid. Hoe kan ik bruinen?
- Kunnen bepaalde voedingsmiddelen of voedingssupplementen je huid voorbereiden op het zonnen?
- Zijn er zonnecrèmes waarmee je beter (sneller) bruint?
- Kun je toch bruin worden als je zonnecrème (factor 30) gebruikt?
- Word ik bruin als ik sunblock gebruik?
- Beschermt zonneolie tegen uv-stralen?
- Is zonnecrème waterresistent?
- Hoe vaak moet ik zonnecrème smeren?
- Welke alternatieven zijn er voor zonnecrème?
- Kun je verbranden achter glas?
- Kun je verbranden onder een parasol?
- Kun je bruin worden in de schaduw?
- Ben ik beschermd tegen de zon als ik mijn favoriete T-shirt draag?
- Krijg je sowieso een melanoom door kunstmatige uv-stralen zoals van een zonnebank?
- Is er een verschil tussen een zelfbruincabine en een zonnebank?
- Bereidt de zonnebank mijn huid voor op de zon?
- Verhoogt het gebruik van de zonnebank het risico op kanker?
- Welke risico houdt een zonnebank in?
- Wat is het verband tussen kanker en uv-stralen?
- Welke verschillende vormen van huidkanker bestaan er?
- Wat zijn de symptomen van huidkanker?
- Welke behandelingen zijn er voor huidkanker?
- Waarom we kiezen voor sensibilisering en awareness eerder dan systematisch opsporen?
- Waar staan de cijfers van de SPF voor?
1. Wat betekenen de letters uv en uv A?
Uv staat voor Ultra Violet. Dat zijn onzichtbare lichtstralen die deel uitmaken van de energie die de zon uitstraalt. Ultraviolette stralen kunnen ook afkomstig zijn van zonnelampen of zonnebanken. Er bestaan drie types van ultraviolette straling:
- Uv A-stralen vormen het grootste deel van de ultraviolette straling. Deze stralen zijn de hele dag aanwezig en zorgen voor een snelle maar kortstondige bruine tint. Zonnebanken sturen zes keer of meer uv A-stralen uit dan natuurlijk zonlicht in een mediterraan land tijdens de middag. De uv A-stralen kunnen diep in de huid doordringen en de lagere huidlagen beschadigen. Deze stralen veroorzaken zonnebrand, rimpels, huidvlekjes, bruine huid, pre-cancereuze huidletsels en huidkanker.
- Uv B-stralen vormen een klein gedeelte van de ultraviolette straling. In België bereikt deze straling haar hoogtepunt tussen 12 en 15 uur (zomertijd). Ze zorgen voor een trage maar langer blijvende bruine tint. De uv B-stralen van de zon beschadigen de buitenste laag van de huid en veroorzaken zonnebrand en huidkanker.
- Uv C-stralen worden tegengehouden door de ozonlaag en de atmosfeer, en bereiken de oppervlakte van de aarde dus niet. Gelukkig maar, want ze zijn bijzonder gevaarlijk voor de huid en de ogen.
2. Wat zijn uv A-stralen?
Men kan uv-stralen opdelen in 3 types:
- Ultraviolet-A
- Ultraviolet-B
- Ultraviolet-C
Alle uv-types zijn schadelijk voor de huid, maar A vormt het grootste gevaar.
Uv A-stralen vormen het grootste deel van de ultraviolette straling als je buiten bent. Deze stralen zijn de hele dag aanwezig en zorgen voor een snelle maar kortstondige bruine tint.
Uv A is vooral een probleem van zonnebanken. Zonnebanken sturen minstens zes keer meer uv A-stralen uit dan natuurlijk zonlicht in een mediterraan land tijdens de middag. De uv A-stralen zullen diep in de huid doordringen en de lagere huidlagen beschadigen. Deze stralen veroorzaken zonnebrand, rimpels, huidvlekjes, bruine huid, pre-cancereuze huidletsels en huidkanker.
Ongeveer 5% van de uv B-stralen bereikt de oppervlakte van de aarde. De rest wordt gefilterd door de atmosfeer. Dit type uv-stralen beschadigt de oppervlaktelagen van de huid.
Uv C-stralen zijn het meest schadelijk, maar worden gelukkig weggefilterd door de Ozon-laag en de atmosfeer. Ze bereiken de oppervlakte van de aarde daarom niet.
3. Hebben we de zon nodig?
Ja. Eigenlijk is de zon zowel je vriend als je vijand. Je vriend, omdat ultraviolette stralen nodig zijn voor een goede gezondheid. Ze zorgen namelijk voor onze aanmaak van vitamine D. We hebben vitamine D nodig voor sterke botten.
Toch kan de zon ook je vijand zijn, omdat een overdreven blootstelling aan diezelfde uv-stralen ook een negatieve invloed op onze gezondheid heeft, ze kunnen leiden tot een verbrande huid, zonneslag (hitteslag, zonnesteek), rimpels, en huidvlekken. Meer dan 90% van alle huidkankers wordt veroorzaakt door overmatige blootstelling aan uv stralen. Daarnaast zijn de uv stralen ook schadelijk voor de ogen, en is er steeds meer bewijs dat UV straling het immuunsysteem kan onderdrukken.
4. Hoe zorg ik ervoor dat ik geen tekort aan vitamine D heb?
Het is heel moeilijk om via normale voeding genoeg vitamine D binnen te krijgen. Vitamine D zit vooral in vis zoals zalm, haring, sardientjes en andere, rood vlees en eieren.
Door de huid buiten bloot te stellen aan direct zonlicht kan je lichaam ook zelf vitamine D aanmaken (als er geen direct zonlicht is, dan is gewoon buiten zijn ook goed). Daarbij is het best om de voorarmen, handen en onderbenen onbedekt te hebben. Het is
eigenlijk niet mogelijk om te zeggen hoe lang je precies buiten moet zijn, maar de meeste studies en rapporten spreken over een kwartier tot een halfuur. Door dat te doen tussen april en september, kun je genoeg vitamine D aanmaken voor het hele jaar (omdat vitamine D wordt opgeslagen in ons vetweefsel).
Wie er een evenwichtig en gevarieerd voedingspatroon op nahoudt en regelmatig buiten is, hoeft zich dus geen zorgen te maken over de hoeveelheid vitamine D.
5. Kun je kunstmatig vitamine D aanmaken door de zonnebank te gebruiken?
Ja, op zich wel, maar een zonnebank heeft vanuit gezondheidsperspectief veel meer nadelen dan voordelen.
Wie er een evenwichtig en gevarieerd voedingspatroon op nahoudt en regelmatig buiten is, hoeft zich geen zorgen te maken over de hoeveelheid vitamine D.
Door de huid bloot te stellen aan direct zonlicht kan je lichaam namelijk voldoende vitamine D aanmaken (als er geen direct zonlicht is, dan is gewoon buiten zijn ook goed). Daarbij is het best om de voorarmen, handen en onderbenen onbedekt te hebben. Het is
niet mogelijk om te zeggen hoe lang je precies buiten moet zijn, maar de meeste studies en rapporten spreken over een kwartier tot een halfuur. Door dat te doen tussen april en september, kun je genoeg vitamine D aanmaken voor het hele jaar (omdat vitamine D wordt opgeslagen in ons vetweefsel).
6. Hebben we echt een zonnekapitaal voor heel ons leven?
Ja. Iedereen heeft een bepaalde weerstand tegen de zon, zonnekapitaal genoemd. Elke keer dat je huid wordt blootgesteld aan de zon neemt je zonnekapitaal af. Bij kinderen neemt het zonnekapitaal door eenzelfde hoeveelheid uv sneller af dan bij volwassenen. Het is daarom heel belangrijk om extra aandacht te besteden aan gepaste UV-bescherming bij kinderen. Het afnemen van het huidkapitaal, leidt tot een verhoogde kans op huidkanker.
7. Wie zijn de risicogroepen voor uv-stralen?
Uv-stralen stellen het grootste risico voor twee groepen mensen: kinderen en mensen met het huidtype één of twee. Ontdek hier hoe je je huidtype kan herkennen : www.kanker.be/kankerpreventie/slimmer-de-zon/welk-huidtype-heb-jij
8. Hoe kan je je eigen huidtype herkennen?
Ontdek hier hoe je je huidtype kan herkennen: www.kanker.be/kankerpreventie/slimmer-de-zon/welk-huidtype-heb-jij
9. Ik heb een gebruinde huid. Moet ik me toch nog beschermen tegen uv-stralen?
Elke huid moet zich beschermen tegen uv-straling: blijf tijdens de middag in de schaduw, draag bedekkende kleding als je langere tijd in de zon zit, gebruik zonnecrème van minstens SPF 30 waar de huid niet bedekt is. Dat geldt voor elk huidtype, maar vooral voor mensen met huidtype 1 of 2. . Ontdek hier hoe je je huidtype kan herkennen: www.kanker.be/kankerpreventie/slimmer-de-zon/welk-huidtype-heb-jij
10. Ik heb een zeer bleke huid. Hoe kan ik bruinen?
Je hebt waarschijnlijk huidtype 1 of 2. Je huid is dus gevoeliger voor uv-straling en de negatieve effecten ervan. Het is dus noodzakelijk dat je je doeltreffend beschermt door de schaduw op te zoeken, aangepaste kleding te dragen en een zonnecrème met minstens SPF 30 aan te brengen. Zo vermijd je dat je verbrandt en je huid beschadigd raakt. Je kunt wel een kleurtje krijgen, maar het is onmogelijk om je huidtype te veranderen.
11. Kunnen bepaalde voedingsmiddelen of voedingssupplementen je huid voorbereiden op het zonnen?
Nee, er is geen enkele voeding die je huid helpt om sneller te bruinen, een gezonde voeding bevat alle nodige bouwstoffen voor een gezonde huid. Wel is het altijd van belang om genoeg water te drinken, zeker als je in de zon komt.
12. Zijn er zonnecrèmes waarmee je beter (sneller) bruint?
Nee, maar er bestaan wel crèmes/olies met een zeer lage of zelfs zonder Sun Protection Factor (SPF), zoals monoi-olie. Je huid is dan niet beschermd en je loopt een hoog risico om te verbranden. Vraag advies aan je apotheker ivm zonnecrème en SPF als je twijfelt.
Over zonnecrèmes (test aankoop)
13. Kun je toch bruin worden als je zonnecrème (factor 30) gebruikt?
Een zonnecrème houdt het bruiningsproces niet tegen, het gaat gewoon trager. Je zult dus ook met een factor 30 bruin worden…maar vergeet niet dat bruin worden het gevolg is van schade die je huid oploopt: zonder huidschade kun je niet bruin worden. Wel zal het trager bruinen ervoor zorgen dat je niet verbrandt, en dat is positief.
14. Word ik bruin als ik sunblock gebruik?
Geen enkele zonnecrème houdt het bruiningsproces helemaal tegen, het gaat gewoon trager. Je zult dus ook met een factor 50 bruin worden…maar vergeet niet dat bruin worden het gevolg is van schade die je huid oploopt: zonder huidschade kun je niet bruin worden. Wel zal het trager bruinen ervoor zorgen dat je niet verbrand, en dat is een positief iets.
15. Beschermt zonneolie tegen uv-stralen?
Het maakt niet uit of je een olie of een crème of een zalf gebruikt, het enige wat van belang is, is de hoeveelheid SPF die in het product zit. Een olie met SPF 2 beschermt net zo weinig als een zonnecrème met SPF 2. Een olie met SPF 50 beschermt net zo goed als een zonnecrème met SPF 50 (in de praktijk zal het moeilijk zijn om een olie met SPF 50 te vinden).
16. Is zonnecrème waterresistent?
Er zijn bepaalde crèmes/zalven/oliën die beter bestand zijn tegen water dan andere. Lees de gebruiksaanwijzing. Welk product je ook kiest: smeer je altijd om de twee uur helemaal in en ook telkens meteen na het zwemmen of hevig zweten. De enige echte waterbestendige uv-bescherming is zwemkleding die ook je bovenlichaam bedekt, omdat die ontwikkeld is om UV tegen te houden.
17. Hoe vaak moet ik zonnecrème smeren?
Smeer je om de twee uur helemaal in (en meteen na het zwemmen of zweten). Gebruik een beschermingsfactor van minstens 30 SPF, ongeacht je huidtype. Voor kinderen gebruik je best een zonnecrème met SPF 50.
18. Welke alternatieven zijn er voor zonnecrème?
- Beperk de tijd die je doorbrengt in de zon.
- Zoek de schaduw op.
- Draag beschermende kleding. Draag een hoedje, een zonnebril met uv-werende glazen en fijn geweven, losse kleding die de huid beschermt.
- Bescherm je lichaamsdelen die niet bedekt zijn met zonnecrème.
19. Kun je verbranden achter glas?
Ja, maar de kans is niet heel hoog. Normaal glas laat uv A-stralen door, maar zal wel bijna 100% van de uv B-straling tegenhouden. Wel is het zo dat glas behandeld kan worden om ook het uv A te blokkeren. Dat is vaak het geval bij voorruiten in een auto (hoewel zijruiten die extra bescherming meestal niet hebben).
20. Kun je verbranden onder een parasol?
Ja, de stof van de parasol bepaalt hoe groot die kans is. Sommige stoffen (bv lichtgekleurde dunne plastic) houden nauwelijks uv tegen, terwijl andere (bv dikke donkere dicht geweven katoen) veel uv tegenhouden. Ook zal bijvoorbeeld op het strand veel uv weerkaatsen op het zand en water en je zo toch bereiken onder de parasol. Vooral tussen 11u00 en 15u00 is het dus echt wel nodig om extra beschermingsmiddelen te gebruiken zoals zonnecrème en aangepaste kleding.
21. Kun je bruin worden in de schaduw?
Je zult bruinen in de schaduw, gewoon veel langzamer. Sommige dunne en lichtgekleurde stoffen houden ook nauwelijks uv-stralen tegen, terwijl andere stoffen (zoals dik en dicht geweven katoen) veel uv tegenhouden.
Als je op het strand zit moet je er bovendien aan denken dat zand zo'n 15% van de zonnestralen reflecteert. Hetzelfde geldt voor op het water zitten (bv op een boot): het water zal de uv stralen weerkaatsen. Het is in bepaalde omstandigheden dus wel aangewezen om zelfs in de schaduw zonnecrème te smeren en aangepaste kleding te dragen.
22. Ben ik beschermd tegen de zon als ik mijn favoriete T-shirt draag?
Kleren kunnen bescherming bieden tegen uv A en uv B, als je op een aantal zaken let:
- Een T-shirt beschermt alleen maar het deel van je lichaam dat het bedekt. Het is dus zeker nodig om je extra te beschermen met zonnecrème en door de schaduw op te zoeken, vooral tussen 11u00 en 15u00.
- Hoe dichter geweven de stof is, hoe minder uv-stralen worden doorgelaten.
- Donkere kleuren laten minder uv-stralen door dan heldere kleuren.
- Pas op met zwemmen: natte kleding laat meer uv-stralen door. Als je het water in wil gaan, kun je beter kiezen voor zwemkleding die ook je bovenlichaam bedekt, omdat die ontwikkeld is om uv tegen te houden.
23. Krijg je sowieso een melanoom door kunstmatige uv-stralen zoals van een zonnebank?
Nee, maar het risico verhoogt wel. Er is een zogenaamd “dosis-effect verband” : hoe vaker je blootgesteld wordt aan uv, hoe hoger je kans op huidkanker.
24. Is er een verschil tussen een zelfbruincabine en een zonnebank?
Deze twee lijken op elkaar en worden soms met elkaar verward. In een zelfbruincabine kan de gebruiker doorgaans een zelfbruindouche nemen. In zo'n geval is er geen gevaar voor de huid omdat er geen uv-straling is en enkel een zelfbruinproduct. Een zonnebank is eerder een soort van bed met een dakje erboven. Het bovenste en het onderste deel bestaan daarbij uit uv-lampen. Door een zonnebank te gebruiken, loop je een hoog risico om huidkanker te ontwikkelen.
25. Bereidt de zonnebank mijn huid voor op de zon?
Nee, je gaat gewoon veel zonnekapitaal opgebruiken. De uv-stralen van een zonnebank zijn minstens zes keer krachtiger dan de stralen van de zon tijdens de namiddag in de tropen (en die zijn al heel sterk). Telkens je de zonnebank gebruikt, breng je je huid onomkeerbare schade toe en loop je een hoger risico op huidkanker.
26. Verhoogt het gebruik van de zonnebank het risico op kanker?
Ja. Elke keer dat je een zonnebank gebruikt, wordt je huid onherstelbaar beschadigd. Zo krijg je niet alleen rimpels, maar verhoog je ook je risico op huidkanker aanzienlijk. De uv-stralen van een zonnebank zijn immers 6 keer sterker dan die van de zon op de middag in de tropen (en dat is véél).
27. Welke risico's houdt een zonnebank in?
De uv-stralen van een zonnebank zijn 6 keer sterker dan die van de zon op de middag in de tropen (en dat is véél). Elke keer dat je een zonnebank gebruikt, wordt je huid dus onherstelbaar beschadigd. Zo krijg je niet alleen rimpels, maar verhoog je ook je risico op huidkanker aanzienlijk. Meer info over de risico’s van zonnebanken: www.kanker.be/kankerpreventie/slimmer-de-zon/red-je-vel-vermijd-de-zonnebank
28. Wat is het verband tussen kanker en uv-stralen?
Uv-stralen zijn een risico voor huidkanker (niet voor andere kankers). Die straling komt van nature voor in zonlicht. Andere bronnen van uv-stralen zijn zonnebanken (en andere ultravioletlampen).
Huidkanker ontstaat altijd door beschadiging van het DNA van de cellen van de huid. In meer dan 90% van alle huidkankers is die DNA schade veroorzaakt door veel en langdurige blootstelling aan ultraviolette straling. Daardoor kan na vele jaren huidkanker ontstaan. Huidkanker is als het ware de uitkomst van een optelsom van al die DNA beschadigingen die veroorzaakt werden door uv straling.
29. Welke verschillende vormen van huidkanker bestaan er?
De twee meest voorkomende vormen van huidkanker zijn basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom. Samen vormen ze ongeveer 80% van de gevallen van huidkanker, en ze ontstaan uit de epidermale cellen (oppervlakte van de huid). Bij ongeveer 10% van de patiënten met huidkanker gaat het om een ander type huidkanker: het melanoom. De melanomen ontstaan uit pigmentcellen (melanocyten). In de resterende 10% gaat het om verschillende zeldzamere vormen van huidkanker.
30. Wat zijn de symptomen van huidkanker?
De symptomen van huidkanker zijn zeer afhankelijk van de soort huidkanker. We delen vooral op in zogenaamde melanomen, en niet-melanome huidkankers (basaalcelcarcinomen en plaveiselcelcarcinomen).
Surf voor meer informatie over de symptomen van niet-melanome huidkankers naar de website
Surf voor meer informatie over de symptomen van melanome huidkankers naar de website: www.kanker.be/alles-over-kanker/alle-types-kanker/huidkanker-melanoom/symptomen
31. Welke behandelingen zijn er voor huidkanker?
De behandelingen variëren van patiënt tot patiënt en van kanker tot kanker. Zo kan een behandeling bestaan uit chirurgie, chemotherapie, radiotherapie en immunotherapie.
Surf voor meer informatie naar de website: www.kanker.be/alles-over-kanker/alle-types-kanker/huidkanker-non-melanomen
32. Waarom we kiezen voor sensibilisering en awareness eerder dan systematisch opsporen?
In het algemeen kunnen we natuurlijk stellen dat voorkomen altijd beter is dan genezen. Dat geldt zeker ook voor huidkanker gezien we tot 90% van alle gevallen kunnen voorkomen door slimmer met uv stralen om te gaan. Hoewel vroege opsporing zeker zijn plaats heeft, kan het preventie niet vervangen.
33. Waar staan de cijfers van de SPF voor?
De Sun Protection Factor (afgekort tot SPF) geeft aan in welke mate de crème de uv B-straling tegenhoudt (het zegt niets over de uv A-straling). In Europa moeten de producten eveneens bescherming bieden tegen uv A-stralen. Die moet gelijk zijn aan ten minste een derde van de bescherming tegen uv B-stralen. Er is internationaal afgesproken hoe van een bepaalde crème de SPF wordt bepaald: bij een aantal vrijwilligers wordt op een klein stukje huid SPF-crème aangebracht, vervolgens wordt die huid blootgesteld aan kunstmatige uv-stralen en wordt gemeten hoelang het duurt vooraleer de besmeerde huid verbrandt.
De patiëntenvereniging Melanoompunt brengt patiënten met melanoom en hun naastbetrokken in contact met elkaar. Meer informatie over deze organisatie vind je op hun website: www.melanoompunt.be