Ik ben een werkgever

Ontdek Reconnect, ons gratis online leerplatform voor bedrijven

Wat kan ik doen voor mijn collega met kanker?

Wanneer je verneemt dat een collega getroffen is door kanker, dan weet je niet altijd wat te zeggen of te doen. Je voelt je onzeker over de gepaste betuiging, woorden schieten soms te kort en veelal besluipt je het gevoel dat alles wat je zegt mogelijk anders of ronduit verkeerd zou kunnen worden opgevat. Mensen hebben daardoor de neiging om de persoon te gaan ontwijken of contact te vermijden. Dat is zeer menselijk.

Mensen met kanker getuigen echter dat gedragen worden door een sociaal steunnetwerk net bijzonder weldoend is voor het psychosociaal welbevinden en het herstelproces. Het gevoel er niet alleen voor te staan en te kunnen terugvallen op praktische hulp, een luisterend oor of de steunende schouder van anderen vormt vaak een hoopvolle rots in de woelige branding die de zieke veroorzaakt.

Hoe breek je dan het ijs? We geven enkele tips mee:

• Wanneer je niet de juiste woorden vindt, is het geen schande om letterlijk te zeggen dat je niet goed weet wat te zeggen. De persoon met kanker begrijpt dan doorgaans dat je het goed met hem of haar voor hebt.

• Reduceer de persoon niet tot de ziekte of het patiënt-zijn, maar vertrek vanuit de vertrouwensband die jullie vroeger hadden. Vele patiënten getuigen hoe belangrijk het is nog steeds als collega gezien en benaderd te worden. Hij of zij is meer dan enkel ‘kankerpatiënt’. Gingen jullie tijdens de middagpauze samen lunchen? Blijf dat dan vooral ook doen.
• Verdraai de focus in gesprekken en ga vooral uit van wat je collega aan je kwijt wil en waar hij of zij op dat moment nood aan heeft. Soms komt de grootste steun vanuit het stilzwijgend meeleven met wat hij of zij doormaakt en zijn enkel een kalme aanwezigheid en een empathisch luisteren nodig.
• Je kan de persoon ook al heel wat steun bieden door gewoon te laten weten dat je aan hem of haar denkt, bijvoorbeeld door een kaartje of een berichtje te sturen.
• Streef naar een duurzaam contact. Niet zelden worden mensen met kanker overladen door schouderklopjes en goedbedoelde boodschappen als ‘laat maar weten als je iets nodig hebt’ of ‘bel maar als ik iets kan doen’. Aangezien ze het initiatief bij de patiënt zelf leggen en het voor vele patiënten net moeilijk ligt om hulp te vragen, is het beter zelf initiatief te nemen. Vraag concreet waar de noden liggen. Let wel: indien je collega heeft aangegeven nood te hebben aan afstand, dan dien je die te respecteren.

Wat kan ik doen als werkgever? Hoe bevorder je een terugkeer naar werk?

Terug gaan werken na kanker is voor iedereen anders. En het moet gezegd worden, ook voor de werkgevers is het niet altijd gemakkelijk. Elke persoon is anders, elk traject is ook anders, afhankelijk van het type kanker en de behandeling die hij of zij onderging, van het soort werk dat die deed, van jou als werkgever, de collega’s, enzovoort. Als werkgever is het belangrijk in het achterhoofd te houden dat je hier geen rechte lijn in kan trekken. Dat in tegenstelling tot bedrijfsprocedures die vaak rechtlijnig en goed afgebakend zijn.

Nu we langer gaan werken, zijn er ook steeds meer oudere mensen die blijven werken. Het aantal werkende mensen die met een ziekte als kanker te kampen krijgen, groeit dus ook. Als werkgever maak je dus steeds meer kans om met een langdurige afwezigheid geconfronteerd te worden en dat brengt verschillende uitdagingen met zich mee.

Omdat er nog maar bitter weinig structurele ondersteuning bestaat voor wie terug aan de slag wil na of tijdens een kankerbehandeling, en aangezien dit ook voor de werkgevers een hele kluif is, geven we hier graag enkele inzichten mee over het proces van de werkhervatting.

Ingrijpend voor de werknemer 

Voor je werknemer is een ziekte als kanker enorm ingrijpend. Ziek zijn maakt deel uit van zijn of haar leven en dus ook van zijn of haar job. Sommigen kunnen gedeeltelijk blijven werken. Anderen vallen lange tijd uit en moeten daarna de draad weer helemaal oppikken.

Opnieuw gaan werken is een sleutelmoment in het leven van je werknemer. Hij of zij wil niet liever dan weer voor 100% aan de slag gaan en het ‘gewone leven’ weer oppikken. Maar, in hun gedreven engagement staan ze er dikwijls heel alleen voor. Want, zo gaan we er als werkgever van uit, aangezien ze op het werk aanwezig zijn, zijn ze toch weer helemaal de oude? De werknemer kan er toch terug volledig ‘invliegen’? Neen, dat is vaak niet zo.

Als werkgever moet je je ervan bewust zijn dat de neveneffecten van een ziekte als kanker nog lang kunnen nazinderen. De behandeling is dan wel achter de rug, maar de nabehandeling weegt dikwijls nog zwaarder door dan de behandeling zelf. Het kan zijn dat een hardnekkige vermoeidheid blijft aanslepen bij de werknemer omdat het lichaam tijd nodig heeft om aan het ritme te wennen.

Bovendien kan het zijn dat de werknemer nu helemaal anders in het leven staat dan voordien en dat de job niet meer past bij hem of haar. Die vaststelling is vaak even confronterend voor de werknemer als voor de werkgever, en dat kan zorgen voor wrijving aan beide zijden van de tafel. Het is dan goed om in het achterhoofd te houden dat mensen herstellend van kanker vaak de dood voor ogen hebben gezien. En dat doet wat met een mens.

Mensen herstellend van kanker voelen zich bovendien vaak ook schuldig dat ze zich nog niet voor de volle 100% kunnen inzetten op het werk. Weet dan dat opnieuw aan het werk gaan ook een proces is dat vaak tot een jaar kan duren. De sleutel tot wederzijds begrip is dan opnieuw open communicatie, ook in moeilijke momenten.

Omdat elk traject anders is en coördinatie vraagt van verschillende mensen, kan de werkgever beroep doen op een coach.

Ingrijpend voor de werkgever 

Het plots langdurig uitvallen van een werknemer kan lastige gevolgen hebben. Naast het feit dat jij als manager en de collega’s zich ongetwijfeld zorgen maken, verhoogt ook de werkdruk. Je moet beslissen of je een vervanger zoekt en je dient een heel nieuw evenwicht te vinden tot de dag dat je werknemer aankondigt dat hij of zij graag terug komt werken.

Heel vaak is dat een deeltijdse tewerkstelling. Immers, je werknemer is dan wel genezen verklaard, hij of zij kampt nog met de naweeën van de behandeling, neveneffecten, vermoeidheid, enzovoort. Daarbij komt nog dat de relatie met de collega’s wel wat gevoelig en onwennig kan geworden zijn. Hoewel iedereen zich wat onwennig kan voelen, toch is het belangrijk te weten dat werkhervatting een positieve invloed heeft op de werkvloer, ook al is die hervatting niet meteen 100%!

Hoe bereid je dan de terugkeer voor?

• Bereid de terugkomst zorgvuldig voor. Het is belangrijk dat de persoon zich welkom voelt. Hou contact tijdens zijn of haar afwezigheid en zorg voor een informeel moment net vóór hij of zij herstart (ontbijt, koffie, etentje).
• Praat vooraf alles door: wat je hoopt te mogen verwachten, wat de collega’s verwachten en wat de werknemer verwacht. En ook vooral, wat de werknemer aankan. Werk samen een stappenplan uit. Denk eraan dat het even kan duren alvorens hij of zij weer helemaal mee kan draaien. De moeilijkheden waarmee hij of zij kampt zijn niet altijd zichtbaar. Weet dat je voor het opstellen van een stappenplan steeds een coach kan inschakelen. 
• Zorg voor een langdurige begeleiding en opvolging. Wijs hem of haar indien mogelijk een soort ‘mentor’ toe. Dat kan de HR- of rechtstreekse manager zijn, maar ook jezelf of iemand anders bij wie je werknemer terecht kan bij moeilijkheden of problemen. Je kan ook een coach voorstellen of vragen of de werknemer reeds een coach onder de arm nam voor begeleiding.
• Zorg dat iedereen weet wat hij of zij kan en mag verwachten van de andere.
• Onthoud dat iemand die kanker heeft overleefd soms helemaal anders in het leven staat en nieuwe competenties en vaardigheden heeft ontwikkeld. Die kunnen een positieve nieuwe wind brengen op het bedrijf of in het team!

Hoe de communicatie met een werknemer met kanker aangaan?

Eén van de manieren om de communicatie met een werknemer met kanker aan te gaan is door eenvoudigweg contact op te nemen en open te communiceren. Hoewel dat lang niet vanzelfsprekend is, toch biedt open communicatie verschillende voordelen tijdens het traject tot aan de effectieve terugkeer naar het werk.

We lijsten alvast enkele concrete tips op:

• Neem contact op met je werknemer en wees menselijk in je vraagstelling. Je werknemer wil zich begrepen voelen en is bezorgd over zijn afwezigheid en de taken die waarschijnlijk door andere collega’s zullen moeten opgenomen worden.
• Toon begrip voor zijn of haar bezorgdheden.
• Vraag wat hij of zij nodig heeft van jou.
• Spreek af hoe en wanneer jullie elkaar op de hoogte zullen houden.
• Spreek af hoe en op welke manier de collega’s op de hoogte zullen gebracht worden.

Ligt de communicatie met je werknemer toch moeilijker dan verwacht of weet je niet hoe dit vraagstuk aan te snijden? Je kan steeds terecht bij een coach voor tips of om een brug te slaan tussen jou en de werknemer. 

Ontdek binnenkort ons vormingaanbod gericht naar bedrijven.